Lo Laussó
Lo Laussó[1],[2] (Laussou en francés) es una comuna occitana d'Agenés, situada dins lo departament d'Òut e Garona e la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània. GeografiaL'altitud de la comuna es globalament bassa e la ribièra de Laussó, riu afluent de Leda que dona son nom a la comuna e que li sèrv de devisa a l'èst, es especialament larga per un riu tan pichon. La RD 272 Montflanquin-Montpasièr l'aprofita e travèrsa la comuna del sud-oèst al nòrd-èst. Envals e Lo Laussó comprenon una glèisa e dos o tres ostals. Per çò qu'es de las abitacions ancianas, Lo Laurés, bastit sus una tuqueta, èra un brin pus grand; son desvolopament recent (ostal de la comuna, qu'èra abans a Envals, especiariá-tabat, lotejament comunal) se fai aval dins la ribièra de Laussó.  Perimètre del territòriToponimiaQuand la comuna se creèt pendent la Revolucion, son nom èra Boynet (en francés), lo nom d'un castèl. Pr'amor d'un decret de la Convencion que demandava de cambiar los noms de las municipalitats que remembravan l'Ancian Regime, se cambièt en Laussou (en francés)[1], nom d'una de las parròquias e del riu principal de la comuna. Lo nom usual de la comuna es Lo Laussó [lulaw'su]. Lo LaussóLas fòrmas ancianas son divergentas : Insol (parr. de ~), en occitan, en 1271 (Saisimentum), Orsol, en occitan en 1271, Lorso, en latin, en 1304, Dorsol (prior ~), en occitan, en 1326, Orsol (capella de ~), en occitan, en 1326, Lorso (Galhardus... prior de ~) en latin, en 1335, Lorsolhio (eccl. Sti Petri de ~) ad priorem de Lorsolhio, en latin, en 1502, e Lorsolh (prior de ~), en 1520. Bénédicte Boyrie-Fénié constata que se la fòrma actuala mena al sufixe -one(m) (> -on), las fòrmas ancianas son en favor del sufixe -olu(m); aquí çò que justifica una finala en -ó. Per Dauzat e Rostaing, lo nom es escur : un derivat de lapsus, « tombada (d'aiga) » o de lapsanu, « caulet salvatge » convenon pas. Per d'autres toponimes d'aparéncias semblablas (Aussou, riu d'Aude, Alzon, Alsou, e autres idronimes, l'explicacion de Negre, citada per B. Boyrie-Fénié, es la raiç idronomica preceltica al-, ambe los sufixes -(i)s-one. Dauzat e Rostaing utilisan tanben l'idronime preceltic aliso- per Aussonce, Auson... Bénédicte Boyrie-Fénié s'orienta cap a l'idronime (nom de riu) *orsa, que pòt donar *ossa per assimilacion (-rs- > -ss-), es qu'es plan espandit en gascon. Un sufixe -olu(m) s'i ajusta e l'article s'aglutina [1],[3]. L'article se podiá donc utilizar emb los noms de rius d'iniciala vocalica tanlèu lo sègle XIV. La question del diftongue -au- demòra a explicar. Se se tractava de l'*Orsa, nom d'aparéncia femenina, òm poiriá imaginar *La Orsa > *Laossa > *Laussa, mas pas ambe *L'Orsòl. Mas, s'agís plan de *L'Orsòl, de *Dorsòl, etc ? Coma la vocalizacion de -l es anormala en Vilanovés, la pèrda de la finala l supausa que l'accent tonic siá sus la primièra sillaba (*L'Órsol, *Dórsol o *L'Òrsol, *Dòrsol, etc); las fòrmas en -lh finala son benlèu a comprene coma de reaccions (foneticas o graficas) a aquel procès d'amudiment de la finala -l. De mai, emb las novèlas abituds articulatòrias de la fin de l'Edat Mejana e dels sègles seguents, un quite -o après l'accent tonic (*Lorso) ven tròp pesuc e la primièra sillaba demanda un esfòrç anormal. Es pas estonable, donc, que se siá renfortida en Laur- (çò qu'es tanben, tecnicament, una dissimilacion). *Laurso passèt rapidament a *Lausso per assimilacion se se vòl, mas sustot per dificultat de prononciar al còp diftongue e grop -rs-. Un avançament de l'accent tonic (*Lausso > Laussó) s'enseguèt, perqué son nombrós los noms acabats per [-u] tonic e rares los que s'acaban per [-u] pòsttonic, donc per analogia. Notem que Xavier Delamarre, que part d'un etime labusāuon, « proprietat de Labusos », [4] coneissiá probablament pas las fòrmas ancianas. Lo LaurésLo Laurés (Laures en 1259 e 1326) representa l'abitant d'un lòc nommat Laur, vengut del latin o del gallés Laurus, mas Laur es tanben lo laurièr [1]. EnvalsEnvals (en latin in, « en, dins » e vallis, « val », mas l'origina es benlèu medievala) poiriá far pensar a una localizacion dins una ribièra. En realitat, lo vilatge es sus la penda d'un planòl entre dos rius [5]. Lo nom es al plural e lo sens seriá donc puslèu « entre vals », coma per tots los Envals, Envaus, etc. IstòriaDins la comuna actuala, Durengues plaça tres parròquias :
Bénédicte Boyrie-Fénié explica que la parròquia originala èra Envals e qu'aviá per annèxas Lo Laussó e Lo Laurés [1], solament ditz pas a quina epòca. Administracion
Demografia
Luècs e monumentsPersonalitats ligadas emb la comunaVeire tanbenLigams extèrnesNòtas
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
