Trobador
.jpg) Un trobador[1] èra un poèta cantaire durant l'Edat Mejana que composava, en lenga d'òc, de composicions literàrias e musicalas. Lo tèrme trobador s'utiliza per designar los artistas que s'exprimisson en occitan (auvernhat, gascon, lengadocian, lemosin, provençal, e tanben lo catalan). Aquesta tradicion lirica foguèt principalament iniciada en Occitània e en Catalonha, difusa oralament al pòble que sapiá pas parlar lo latin, que se desvelopèt progressivament en Galícia e en Itàlia del Nòrd. Lo tèrme "trobaire" es una fòrma alternativa, que ven d'una autra declinason del mot en occitan ancian.[2][3] Benlèu, es mai utilizat per designar los escrivans de lenga d'oïl. L'omològ femenin es la trobairitz. Etimologia Lo tèrme "trobador" es atestat al sègle XII en çò de Pèire d'Auvèrnhe[4]. Lo mot se forma a partir del vèrb trobar que, en occitan ancian significava tanben "compausar", "inventar". Lo mot troubadour foguèt manlevat per lo francés al sègle XVI, d'efièch, es mencionat en 1575 al sens de « poèta liric cortés de lenga d'òc als sègles XII e XIII (J. de Nòstra Dama, Vies des anciens poetes provençaux, p. 14 ds Gdf. Compl.)[5]. Lo tèrme occitan "trobador" se superpausa exactament al francés trouveur[6]. Lo mot francés trouvère es atestat tanben al sègle XII, e representa l'ancian cas subjècte del mot de lenga d'oïl troveor (cas regim)[7]. Segon los lingüists l'occitan "trobar" e lo francés trouver remontan a un tèrme del latin popular non atestat *tropare « compausar, inventar un aire » d'ont « compausar un poèma », puèi « inventar, descobrir », derivat de tropus « figura de retorica »[8],[9],[10],[11] (cf. latin contropare) Al temps de Frederic Mistral, trobaire aviá una autra significacion en Provença: un poèta occitan[nòta 1] que visquèt entre lei trobadors e lei felibres[12], amb lor poesia cridada la "trobariá"[12]. Es a dire los poètas occitans de l'Edat Modèrna. Malgrat aquò, la definicion la mai comuna de trobaire rèsta trobador o poèta. IstòriaLos trobadors apareisson al moment de la Primièra Crosada (1096-1099) e començan a declinar al moment de la crosada albigesa (de 1209 al sègle XIV). Lo trobador pus ancian conegut es lo duc d'Aquitània Guilhèm IX. L'amor cortés o fin' amorEs al sègle XII que nasquèt lo fin' amor, genre literari que l'invencion es atribuida a Guilhèm IX de Peiteus, dich lo Trobador (1071-1127).
Aqueste amor cortés foguèt un modèl per de generacions de trobadors e de trouvères (equivalent en lenga d'oïl), e Minnesänger (menestrel) en alemand). Emprentat de valors eroicas pròprias a la cavalariá, son fin amor es sovent realista e francament carnal, escarta pas l'adultèri, mas evòca tanben de sentiments delicats. L'amor cortés se desvolopa per respondre a de règlas fòrt precisas, finalament codificadas per mantun arrèst pres a la cort d'Alienòr d'Aquitània.
GenresLos tèxtes dels trobadors corresponen a mai d'un genre :
Trobadors e trobairises celèbresArticle detalhat: Lista de trobadors e trobairises.
Articles connèxes
Ligams extèrnes
Bibliografia
Nòtas
Referéncia
|
||||||||||||||||||
