អក្សរទេវនាគរី

អក្សរទេវនគរី
ឫគវេទសរសេរដោយអក្សរទេវនគរី (ដើមគ្រិស្តសតវត្សទី១៩)
ប្រភេទ	អក្សរប្រកប
ភាសា	ច្រើនភាសានៃក្រុមភាសាឥណ្ឌូ-អារ្យ័ន ដូចជា ភាសាសំស្ក្រឹត, ភាសាហិណ្ឌី, ភាសាមរាដ្ឋី, ភាសានេប៉ាល់, ភាសាភិល, ភាសាកនកានី, ភាសាភោជបុរី, ភាសាមគធី, ភាសាមៃថាលី, ភាសាកុរុខ, ភាសានេវារី ហើយជួនកាលប្រើក្នុងភាសាសិនធី និងភាសាកាស្មៀរ ធ្លាប់បានប្រើក្នុងសំណេរនៃភាសាគុជរាត ជួនកាលប្រើឬតម្រួតលើពាក្យនៃភាសាសេរប៉ា
រយៈកាល	គ.ស1200–បច្ចុប្បន្ន
ប្រព័ន្ធមេ	អក្សរប្រូតូ- ខាណាអាន់ណៃថ៍ អក្សរភីនិស៊ាន អក្សរអរ៉ាមេអិក អក្សរព្រាហ្មី អក្សរតាមិល-ព្រាហ្មី អក្សរគុប្តៈ អក្សរនគរី អក្សរទេវនគរី
ប្រព័ន្ធកូន	អក្សរគុជរាត អក្សរមោឌី អក្សររ័ញ្ជនា
ប្រព័ន្ធបងប្អូន	អក្សរសារថា, អក្សរនគរីខាងកើត
អ.ប.អ.១៥៩២៤	Deva, 315
ទិសសំណេរ	ពីឆ្វេងទៅស្ដាំ
ឈ្មោះក្លែងឯកក្រម	Devanagari
ចន្លោះគម្លាតឯកក្រម	U+0900–U+097F, U+A8E0–U+A8FF
អត្ថបទនេះមាននិម្មិត្តសញ្ញាសំឡេងអ.ស.អ.។ ដោយគ្មានការបំលែងសមស្របជួយលោកអ្នកអាចមើលឃើញ សញ្ញាសួរ ប្រអប់ រឺ និមិត្តសញ្ញាផ្សេងទៀតជំនួសឱ្យតួអក្សរឯកក្រមវិញ។

អក្សរទេវនគរី (देवनागरी អានថា ទេ-វៈ-នៈ-គៈ-រី; អង់គ្លេស: Devanagari) វិវឌ្ឍពីអក្សរព្រាហ្មីក្នុងកំឡុង គ្រិស្តស័តវត្សរ៍ទី១១ ប្រើក្នុងសំណេរភាសាហិណ្ឌី ភាសាសំស្រ្កឹត ភាសាមរាដ្ឋី ភាសាបាលី ភាសាសិនធី ភាសានេប៉ាល់ ហើយនិងភាសាផ្សេងៗក្នុង ប្រទេសឥណ្ឌា អក្សរទេវនគរី មានទំរង់នៃការសរសេរពីឆ្វេងទៅស្ដាំ មានខ្សែររបារតូចៗ នៅលើតួអក្សរ ប្រសិនបើសរសេរជាប់គ្នា នឹងមានលក្ខណៈដូចខ្សែរបន្ទាត់វែងៗ មានការបែងចែកព្យញ្ជនៈ ស្រៈ និងសញ្ញាផ្សេងៗ។

• ក្រៅពីពីតារាងខាងលើ មានបានប្រើអក្សរ ळ ḷa (ឡ) /𝼈/ (ឡា (ល, ឡ)) ជំនួសឱ្យសំឡេងផ្អៀងអណ្តាតរបស់សំលេងបង្ខាំង ចុងអណ្តាតរមៀល និងសម្លេង ក្នុងភាសាព្រះវេទ និងប្រើជាសូរសព្ទមួយជាភាសា ដូចជាភាសាម៉ារ៉ាធីនិងភាសារាជស្ថាន
• ភាសាហិណ្ឌូប្រើសញ្ញាសម្គាល់ជំនួយ ़ nuqtā (នុកតា) (ពីភាសាអារ៉ាប نُقْطَة nuqtah អត្ថន័យថា ចំណុច) មើលទៅដូចជាចំណុច បន្ថែមវានៅក្រោមព្យញ្ជនៈមួយចំនួន ដើម្បីតំណាងឱ្យសំឡេងនៃភាសាពែរ្ស គឺអក្សរ क़ qa /q/ កា (ក, គ), ख़ xa /x/ ខា (ខ, ឃ), ग़ ġa /ɣ/ ហ្គា (ក, គ, ហ្គ), ज़ za /z/ ហ្សា (ហ្ស, ហ្ស៊), និង फ़ fa ហ្វា (ហ្វ) /f/ រួមទាំងការបង្កើតសម្លេងថ្មី រួមទាំងអក្សរគឺ ड़ ṛa /ɽ/ វ៉ា (វ, វ៉) និង ढ़ ṛha /ɽʱ/ (ទោះបីជាសំឡេង ऴ ḷha /𝼈ʱ/ នឹងអាចកើតឡើងប៉ុន្តែវាមិនត្រូវបានប្រើជាភាសាហិណ្ឌូទេ)

ស្រៈក្នុងប្រព័ន្ធពុម្ពអក្សរទេវនគរីនោះ វាមានចរិតដូចគ្នានឹងអក្សរគឥណ្ឌាភាគច្រើនដែរ នោះគឺ មានស្រៈពីរឈុត គឺជា ស្រៈពេញតួ និង ស្រៈនិស្ស័យ ស្រៈពេញតួ គឺស្រៈអាចរស់នៅម្នាក់ឯងបាន ដោយសម្លេងរបស់ខ្លួន ផ្នែកស្រៈនិស្ស័យ គឺស្រៈចាំបាច់លាយជាមួយព្យញ្ជនៈផ្សេងទៀត ស្រៈនិស្ស័យរបស់អក្សរទេវនគរី សរសេរទាំងពីរនៅផ្នែកខាងមុខ ដូចជា ស្រះអិ (ិ) សរសេរនៅលើខ្នង ដូចជា ស្រៈអា អី សរសេរខាងលើ ដូចជា ស្រៈអេ និងសរសេរខាងក្រោម ដូចជា ស្រៈអុ ឬ អូ វាក៏មានសរសេរពីរទីតាំងផងដែរ ដូចជា ស្រៈអៃ អោ និង ស្រៈអៅ សរសេរលើនិងក្រោយព្យញ្ជនៈ