HTML

HTML
	HTML HyperText Markup Language
İlk çıkışı	1993 (32 yıl önce)
Geliştirici	W3C ve WHATWG
Kararlı sürüm	Living Standard (2021)
Etkilendikleri	SGML
Etkiledikleri	XHTML
Platformu	Web
İşletim sistemi	Tümü
Lisans	Açık kaynak
Olağan dosya uzantıları	.html, .htm
Web sitesi	w3.org/html/, whatwg.org

Hiper Metin İşaretleme Dili (HTML, İngilizce HyperText Markup Language kelimelerinin baş harflerinin kısaltılmasıdır) web sayfalarını oluşturmak için kullanılan standart metin işaretleme dilidir. Dilin son sürümü HTML5'tir.

HTML, bir programlama dili olarak tanımlanamaz. Çünkü HTML kodlarıyla kendi başına çalışan bir program yazılamaz. Fakat bu dili yorumlayabilen programlar aracılığıyla çalışabilen programlar yazılabilir. Programlama dili denilememesinin nedeni tam olarak budur. Temel gereği, yazı, görüntü, video gibi değişik verileri ve bunları içeren sayfaları birbirine basitçe bağlamak, buna ek olarak, söz konusu sayfaların web tarayıcısı yazılımları tarafından düzgün olarak görüntülenmesi için gerekli kuralları belirlemektir.

HTML kodunu web tarayıcıları okur, yorumlar ve görsel hale dönüştürürler, dolayısıyla aynı HTML kodunun farklı tarayıcılarda farklı sonuç vermesi olasıdır. CSS ve JavaScript ile beraber kullanıldığında HTML vasıtasıyla görsel ve dinamik web siteleri yaratılabilir.

HTML, küçüktür (<) ve büyüktür (>) işaretleri arasına girilen HTML etiketleri kullanılarak yazılır (ör: <html>). İşaretlenen metnin başını ve sonunu belirtmek için çoğunlukla çift olarak kullanılırlar (Örnek: <h1>Selam</h1>). Fakat işaretlemek yerine metnin bir yerine bir işaret konacaksa, tek olarak da kullanılabilirler (Ör: <img>).

Örnek bir HTML kodu

HTML standartları W3C tarafından belirlenmektedir. HTML, "etiket" (İngilizce: tag) ismi verilen çeşitli öğeler kullanılarak oluşturulur. Aşağıdaki örnek bu etiketler kullanılarak yazılmıştır.

<html>
  <head>
    <title>Örnek Başlık</title>
  </head>
  <body>
    <p style="font-size:10px"><a href="http://tr.wikipedia.org">Özgür Ansiklopedi</a></p>
  </body>
</html>

Bu kodun ekran çıktısı "Özgür Ansiklopedi"^[1] yazısı şeklinde olur ve yazı Vikipedi genel sayfasına köprü görevi görür.

Tarihi

1980 yılında CERN'de görevli olan Tim Berners-Lee, CERN araştırmacılarının bilgilerini ve dokümanlarını birbirleriyle paylaşabilmeleri için bir sistem olması gerektiğine inanıyordu. Bu yüzden prototip olarak ENQUIRE isimli sistemi önerdi. 1989 yılına gelindiğinde internet tabanlı sistemin ilk temellerini yine aynı isim Tim Berners Lee attı.^[2] 1990 yılında HTML işaretleme dilini geliştirmesinden sonra World Wide Web (WWW) sistemini kurmuştur. Bu şekilde CERN'de bilgi paylaşımını kolaylaştırma amacı doğrultusunda ortaya çıkan HTML günümüzde hayatımızın vazgeçilmezi olan ağın başlıca temelini oluşturmuştur.

Eleman örnekleri

HTML belgesinin başlığı

<head>...</head>

Belge başlığı da bu bölüme dahil edilmiştir, örneğin:

<head>
  <title>Başlık</title>
</head>

Başlıklar

HTML başlıkları, <h1> - <h6> etiketleriyle yazılır. H1 en yüksek (veya en önemli) ve H6 en az olacak şekilde tanımlanır:

<h1>Başlık seviyesi 1</h1>
<h2>Başlık seviyesi 2</h2>
<h3>Başlık seviyesi 3</h3>
<h4>Başlık seviyesi 4</h4>
<h5>Başlık seviyesi 5</h5>
<h6>Başlık seviyesi 6</h6>

Paragraflar

<p>Paragraf 1</p> <p>Paragraf 2</p>

Satır sonları: <br>. <br> ve <p> arasındaki fark, <p> sayfayı paragraf olarak bölümlere ayırırken <br> öğesi bir boş elemandır, çünkü nitelikleri olmasına rağmen hiçbir içerik alamaz ve bir bitiş etiketi olmayabilir.

<p>Bu <br> satır sonları <br> olan <br> bir paragraf</p>

Bağlantılar

Bu, HTML'deki bir bağlantıdır. Bir bağlantı oluşturmak için <a> etiketi kullanılır. href özelliği bağlantının URL adresini tutar.

<a href="https://www.wikipedia.org/">Vikipedi bağlantısı!</a>

Girişler

Bir kullanıcının aşağıdakiler gibi girişler verebilmesinin birçok yolu vardır:

<!-- Bu metin girişi içindir -->
<input type="text">
<!-- Bu dosyaları yüklemek içindir -->
<input type="file">
<!-- Bu onay kutuları içindir -->
<input type="checkbox">

Butonlar

Bu, HTML'deki butondur. Bir buton oluşturmak için <button> etiketi kullanılır.

<button>Click Me!</button>

Yorumlar

<!-- Bu bir yorum -->

Yorumlar, işaretlemenin anlaşılmasına yardımcı olabilir ve web sayfasında görüntülenmez.

HTML'de kullanılan çeşitli biçimlendirme öğeleri türleri vardır:

Yapısal işaretleme metnin amacını gösterir: Örneğin, <h2>Golf</h2> ikinci düzey bir başlık olarak "Golf" kurar. Yapısal işaretleme belirli bir oluşturmayı göstermez, ancak çoğu web tarayıcısının öğe biçimlendirmesi için varsayılan stilleri vardır. İçerik CSS kullanılarak daha fazla şekillendirilebilir.^[3]
Sunum biçimlendirmesi, amacına bakılmaksızın metnin görünümünü gösterir: Örneğin, '''kalın yazı''', görsel çıkış aygıtlarının kalın yazı ile "kalın yazı" oluşturması gerektiğini belirtir, ancak bunu yapamayan cihazların (metni yüksek sesle okuyan işitsel cihazlar gibi) ne yapması gerektiği konusunda çok az bilgi verir. Hem '''kalın''' hem de ''eğik'' durumunda, başka şeyler de vardır <strong>güçlü metin</strong> ve <em>vurgulanan metin</em> gibi, eşdeğer görsel renderlere sahip öğeler vurgulanan metin. Bir işitsel kullanıcı aracısının son iki unsuru nasıl yorumlaması gerektiğini görmek daha kolaydır. Bununla birlikte, sunumsal muadillerine eşdeğer değildir: örneğin bir ekran okuyucusunun bir kitabın adını vurgulaması istenmez, ancak ekranda böyle bir ad eğik olur. Sunum biçimlendirme öğelerinin çoğu stil için CSS kullanılması lehine HTML 4.0 spesifikasyonu altında kullanımdan kaldırılmıştır.
Köprü metni işaretleme, bir belgenin bölümlerini diğer belgelere bağlantılar haline getirir: Bağlantı öğesi belgede hiperlink oluşturur ve href özelliği bağlantının hedefini URL ayarlar. Örneğin, <a href="https://tr.wikipedia.org/">Vikipedi</a> HTML işaretlemesi, "Vikipedi 3 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." köprüsü olarak uygulanır. Görüntüyü köprü olarak oluşturmak için <a> öğesine içerik olarak bir <img> öğesi eklenir. <br> gibi <img>, nitelikleri olan, ancak içeriği veya kapanış etiketi olmayan boş bir öğedir. <a href="https://example.org"><img src="image.gif" alt="descriptive text" width="50" height="50" border="0"></a>.

Kaynakça

^ Özgür Ansiklopedi 3 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Tim Berners-Lee, "Information Management: A Proposal." CERN (March 1989, May 1990). W3.org 1 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "CSS Introduction". W3schools. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2015.

[1] Özgür Ansiklopedi 3 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[2] Tim Berners-Lee, "Information Management: A Proposal." CERN (March 1989, May 1990). W3.org 1 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[3] "CSS Introduction". W3schools. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2015.

[1]

[2]

[3]