Env (Unix)

env, Unix ve Unix-benzeri işletim sistemlerinde yer alan bir kabuk komutudur. POSIX standardı kapsamında tanımlanmıştır ve genellikle çevresel değişkenleri listelemek veya belirli bir komutu modifiye edilmiş bir ortam altında çalıştırmak için kullanılır.^[1]

env komutu temel olarak iki ana işlev için kullanılır:

1. Ortam değişkenlerini listelemek
2. Belirli bir komutu, geçici olarak değiştirilmiş bir çevre değişkeni ortamı altında çalıştırmak

Varsayılan olarak hiçbir argüman verilmediğinde, env mevcut ortam değişkenlerini anahtar-değer çiftleri biçiminde standart çıktıya yazar.

$ env
PATH=/usr/bin:/bin
HOME=/home/kullanici
LANG=en_US.UTF-8
...

Alternatif olarak, bir veya daha fazla `anahtar=değer` çiftinden sonra gelen bir komut belirterek bu komutun sadece bu geçici ortam altında çalıştırılması sağlanabilir:

$ env VAR1=foo VAR2=bar ./uygulama

Bu, kalıcı olarak sistem ortamını değiştirmeden belirli görevleri gerçekleştirmek için oldukça kullanışlıdır.

env komutunun önemli bir kullanım alanı, Unix sistemlerde kullanılan shebang (`#!`) yapısında yorumlayıcının yolunu belirtmek için tercih edilmesidir. Bu kullanımda env, sistemin PATH ortam değişkeni içinde yorumlayıcıyı bulur:

#!/usr/bin/env python3

Bu yöntem, yorumlayıcının sabit bir konuma bağımlı kalmadan çalışmasını sağlar, böylece betiklerin taşınabilirliği artar.^[2]

env komutu POSIX standardına dahildir. POSIX'e uygun sistemlerde aşağıdaki kullanım garantilenmiştir:

env [name=value]... [utility [argument...]]

Bazı varyantlar GNU genişletmeleri içerir (örneğin `-u` ile bir değişkeni ortamdan çıkarmak gibi).

GNU coreutils versiyonu şu anahtarları destekler:

• `-u`, `--unset=VAR` – Ortamdan belirtilen değişkeni çıkarır
• `-i`, `--ignore-environment` – Tüm mevcut çevre değişkenlerini temizleyip sadece belirttiklerini kullanır
• `--help` – Yardım mesajı gösterir
• `--version` – Sürüm bilgisini gösterir

env komutu GNU Core Utilities (coreutils) paketi içerisinde yer alır. FreeBSD, OpenBSD, NetBSD, macOS, AIX, Solaris, Inferno gibi birçok sistemde farklı versiyonları bulunur. Genellikle `/usr/bin/env` dizininde yer alır.

env komutunun geçmişi 1980'li yıllara kadar uzanır. GNU versiyonu ilk olarak David MacKenzie tarafından yazılmış ve Free Software Foundation tarafından sürdürülebilir hale getirilmiştir.^[3]

Yorumlayıcı çağrılarında `env` kullanımı sistem PATH değişkenine bağlı olduğundan, sistemde düşük güvenlikli veya sahte yorumlayıcılar bulunuyorsa riskli olabilir. Bu nedenle bazı sistem yöneticileri statik yollarla (`#!/usr/bin/python3` gibi) yorumlayıcı kullanmayı tercih eder.^[4]

1. ^ IEEE. "env - POSIX Specification". [1] 3 Haziran 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
2. ^ Python Software Foundation. "PEP 394 – The 'python' Command on Unix-Like Systems." [2] 28 Mayıs 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
3. ^ GNU Project. "Invoking env." *GNU Coreutils Manual*. [3] 17 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
4. ^ Red Hat. "Security Considerations for Shebangs with env"

Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "POSIX" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "GNUmanual" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "PythonPEP" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "TLDP" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "RedHat" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: Kaynak gösterme)

Vikikitapta bu konu hakkında daha fazla bilgi var:

Guide to Unix

• env: set the environment for command invocation – Commands & Utilities Reference, The Single UNIX Specification, Issue 7 from The Open Group
• env(1) – Inferno Kullanıcı komutları kılavuzu
• env 17 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.—GNU coreutils'teki kılavuz sayfası.
• env(1) – FreeBSD Kullanıcı komutları kılavuzu
• env(1): run a program in a modified environment – OpenBSD General Commands Manual
• env(1): set and print environment – NetBSD General Commands Manual
• env(1) – Linux Kullanıcı komutları kılavuzu
• env(1) – Solaris 10 User Commands Reference Manual