Kompleks Banovine u Novom Sadu.jpg) Kompleks Banovine u Novom Sadu je dvodjelni građevinski objekat Pokrajinske vlade (zgrada Banovine) i Skupštine Autonomne Pokrajine Vojvodine (zgrada Banski dvor), Novi Sad, Srbija. Građen je od 1936. do 1939. u duhu moderne arhitekture prema projektu arhitekte Dragiše Brašovana za potrebe Dunavske banovine.[1] HistorijaKompleks Banovine bio je sjedište Banske uprave i bana Dunavske banovine u periodu od 1939. do 1941. godine. U periodu između dva rata, od 3. oktobra 1929. godine, Kraljevina Jugoslavija bila je podijeljena na devet banovina. Već 1929. godine napravljeni su planovi za izgradnju sjedišta regionalne uprave. Godine 1935. odabran je projekat Dragiše Brašovana, mada na konkursu iz 1930. njegov projekat i nije bio posebno zapažen.[2] Dvije odvojene zgrade, podignute su u vremenu od 1935. do 1940. godine na praznom prostoru pod nazivom Mali Liman, površine od 28.000 m2, uz nekadašnji Bulevara Kraljice Marije, danas Bulevar Mihajla Pupina. Uslovi gradnje bili su izazovni, jer je lokacija morala biti isušena zbog blizine Dunava. Zgrada je zvanično otvorena 25. septembra 1939. godine. Podsjeća na brod, toranj je jarbol, zbog bračkog kamena je bijele boje pa ga je lokalno stanovništvo prozvalo "Bela krstarica" ili "Bele lađa".[3] Do Drugog svjetskog rata zgrada je imala stilizirane državne grbove Kraljevine Jugoslavije na sjevernom ulazu u zgradu. Između 1939. i 1941. godine, kompleks je služio svojoj prvobitnoj namjeni kao administrativni centar Dunavske banovine. Tokom Drugog svjetskog rata, kompleks je bio sjedište Mađarske vojne uprave u Bačkoj pod generalom Belom Novakovićem i mađarske žandarmerije. U tom periodu reljefi na vrhu sjevernog ulaza u Banovinsku palatu su uklonjeni i uništeni, da bi replike tih reljefa bile vraćene 2010. godine. Po završetku Drugog svjetskog rata, kompleks je dodijeljen upravi Autonomne Pokrajine Vojvodine. Sve do sredine 1950-ih, u reprezentativnim prostorijama Banskog dvora, pored sjedišta Narodne skupštine Vojvodine (proglašene Ustavom FNRJ od 31. januara 1946. godine), nalazio se i Dom JNA, u kojem su se održavali razni kulturni događaji. Kompleks je 2007. godine upisan na Listu kulturnih spomenika Republike Srbije. OpisBanovinaObjekat Banovine je u obliku zatvorene izdužene potkovičaste osnove. Polukružni dio zgrade nalazi se na zapadnoj strani, a na suprotnoj, istočnoj strani nalazi se kula čija je osnova kvadratnog presjeka. Zgrada ima pet etaža, od suterena do potkrovlja, a raspolaže sa pet ulaza, od kojih su dva središnja, reprezentativni i službeni. Dužine je 185 metara, širine 42,5 metra i visine oko 20 metara, osim tornja, čija je visina 42 metra. Toranj na svom vrhu je imao i rezervoar za vodu, tako da je služio i kao vodotoranj za taj dio grada, što je bilo nepoznato većini stanovnika.[4] Zgrada je obložena bijelim bračkim mermerom da bi se zgradi dao izraz veličanstvenosti i čvrstoće. Prvobitno je cigla bila namijenjena za oblaganje. Za unutrašnjost je korišten italijanski mermer. Iznad reprezentativnog ulaza prema Bulevaru Mihajla Pupina nalaze se medaljoni sa likovima kralja Petra Prvog, kralja Aleksandra, vojvode Stepe Stepanovića, Živojina Mišića, Radomira Putnika i Petra Bojovića. Medaljone je uradio novosadski kipar Károly Baranyi. Zgrada je funkcionalno organizovana sa hodnicima u kružnom toku i kancelarijama u nizu. Sastoji se od 569 odeljenja, a u središtu zgrade nalazi se svečani hol. Konstrukcija zgrade je posebno neobična za srpske građevine iz 1930-ih. Slično međunarodnim trendovima, zgrada je napravljena od armiranog betona. Druge građevine u Srbiji su uglavnom građene od cigle. Banski dvorBanski dvor (Većnica) se nalazi južno od zgrade Banovine, sa kojim je spojen prolazom. Građen je kao rezidencija za banove Dunavske banovine, a danas se u njemu nalazi Skupština Autonomne Pokrajine Vojvodine. Objekat je krstaste osnove, dimenzija 57,5 (manji krak) i 100 metara (duži krak). Ima suteren, parter, sprat i potkrovlje. U zgradi se nalazi 147 prostorija. Ova građevina koncipirana je kao kompaktno, složeno zdanje unutar kojeg je naglašena centralna pozicija vjećnice, odnosno sale za skupštinska zasjedanja. Svojom mirnoćom, čistom i unificiranom geometrijom i simetričnošću volumena, te monumentalnom izraženom kolonadom stubova, predstavlja odgovarajući nastavak glavne zgrade.[5] ArhitekturaU čisto stilskom smislu, zgrada predstavlja mješavinu nekoliko stilova. Iako je Brašovan već u to vrijeme projektovao isključivo modernističke zgrade, ova zgrada miješa Art Deco (posebno vertikalne pilastre, tj. simulirane stubove na tornju), internacionalni stil ali takođe postoje i reference ka stilovima totalitarnih režima koji su, na primer, bili u Italiji.[6] ObnovaZavod za zaštitu spomenika kulture grada Novog Sada i Fakultet tehničkih nauka Univerziteta u Novom Sadu obnovili su fasadu zgrade Banovine na 10.700 km2, čišćenje 670 km2 ulaznog kamenog stepeništa i ogradnih zidova, restauraciju dekorativnih elemenata, kao i postavljanje antigrafitne zaštite. Obnova je urađena 2019. god, a troškovi su iznosili 30.175.000 dinara. Renoviranje i restauracija zgrade Banskog dvora završena je 2020. godine, a koštala je skoro 29 miliona srpskih dinara. Kod Banovine je 2023. god. izgrađena javna garaža sa 167 parking mjesta. Galerija
PovezanoHipotekarna banka u Novom Sadu Reference
Vanjske veze
|
_h%C3%A1ts%C3%B3_homlokzata._Fortepan_16169.jpg)
