ਬਾਬਰ
ਬਾਬਰ (ਫ਼ਾਰਸੀ: bɑː.βuɾ, ਰੋਮਨਾਈਜ਼ਡ: ਬਾਬਰ, ਲਿਟ ਭਾਵ: 'ਟਾਈਗਰ'; 14 ਫਰਵਰੀ 1483 – 26 ਦਸੰਬਰ 1530), ਜਨਮ ਨਾਮ: ਮਿਰਜ਼ਾ ਜ਼ਹੀਰ-ਉਦ-ਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ, ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਤੈਮੂਰ ਅਤੇ ਚੰਗੇਜ਼ ਖਾਨ ਦਾ ਵੰਸ਼ਜ ਸੀ।[1][2][3] ਉਸ ਨੂੰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਫਿਰਦੌਸ ਮਾਕਾਨੀ ('ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਨਿਵਾਸ') ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4] ਚਗਤਾਈ ਤੁਰਕੀ ਮੂਲ ਦਾ[5] ਅਤੇ ਫਰਗਾਨਾ ਘਾਟੀ (ਅਜੋਕੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ) ਵਿੱਚ ਅੰਦੀਜਾਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਬਾਬਰ ਉਮਰ ਸ਼ੇਖ ਮਿਰਜ਼ਾ (1456-1494, 1469 ਤੋਂ 1494 ਤੱਕ ਫਰਗਾਨਾ ਦਾ ਗਵਰਨਰ) ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਤੈਮੂਰ (1336-1405) ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ ਸੀ। ਬਾਬਰ ਨੇ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1494 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਖਸੀਕੇਂਤ ਵਿੱਚ ਫਰਗਾਨਾ ਦੇ ਸਿੰਘਾਸਣ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸਮਰਕੰਦ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਫਰਗਾਨਾ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਫਰਗਾਨਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਸਮਰਕੰਦ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। 1501 ਵਿੱਚ, ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਉੱਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਉਸਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਈ ਜਦੋਂ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ੈਬਾਨੀ ਖਾਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। 1504 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਾਬੁਲ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਅਬਦੁਰ ਰਜ਼ਾਕ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਸੀ, ਜੋ ਉਲੁਗ ਬੇਗ II ਦੇ ਨਵਜੰਮੇ ਵਾਰਸ ਸੀ। ਬਾਬਰ ਨੇ ਸਫਾਵਿਦ ਸ਼ਾਸਕ ਇਸਮਾਈਲ ਪਹਿਲੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮਰਕੰਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਸਿਰਫ ਇਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਗੁਆਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੇਬਾਨੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਸਮਰਕੰਦ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਮੋੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਸਫਾਵਿਦ ਅਤੇ ਓਟੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਤੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[6] ਉਸਨੇ 1526 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਲਤਨਤ ਇੱਕ ਖਰਚੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸੀ ਜੋ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਟੁੱਟ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੇਵਾੜ ਰਾਜ, ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੇ ਯੋਗ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ, ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ।[7] ਸਾਂਗਾ ਨੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀਰਾਜ ਚੌਹਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਈ ਰਾਜਪੂਤ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 100,000 ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਨਾਲ ਬਾਬਰ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਬਰ ਦੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਫਾਇਰਪਾਵਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾੰਗਾ ਨੂੰ ਖਾਨਵਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਖਾਨੁਆ ਦੀ ਲੜਾਈ ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ, ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਨਿਰਣਾਇਕ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੀ ਹਾਰ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁਗਲ ਜਿੱਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਟਰਸ਼ੈੱਡ ਘਟਨਾ ਸੀ।[8][9][10] ਬਾਬਰ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕੀਤੇ। ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁਮਾਯੂੰ, ਕਾਮਰਾਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦਲ ਮਿਰਜ਼ਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। 1530 ਵਿੱਚ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਉਸ ਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਹੋਇਆ। ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ, ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਸਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਕਿਰਗਿਜ਼ਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਾਇਕ ਵਜੋਂ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਚਘਾਤਾਈ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰਨਾਮਾ ਲਿਖਿਆ; ਇਸਦਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਉਸਦੇ ਪੋਤੇ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ (1556-1605) ਦੌਰਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਾਮਜ਼ਹੀਰ-ਉਦ-ਦੀਨ "ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ" (ਇਸਲਾਮ ਦੇ) ਲਈ ਅਰਬੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਇਸਲਾਮੀ ਪੈਗੰਬਰ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਾਬਰ ਲਈ ਇਹ ਨਾਮ ਸੂਫੀ ਸੰਤ ਖਵਾਜਾ ਅਹਰਾਰ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਸਨ।[11] ਉਸਦੀ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਟਰਕੋ-ਮੰਗੋਲ ਫੌਜ ਲਈ ਨਾਮ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਉਸਦੇ ਉਪਨਾਮ ਬਾਬਰ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[12] ਇਹ ਨਾਮ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦ ਬਾਬਰ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ببر), ਮਤਲਬ "ਟਾਈਗਰ"।[13][14] ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਫ਼ਿਰਦੌਸੀ ਦੇ ਸ਼ਾਹਨਾਮਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਧਾਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[15][16] ਪਿਛੋਕੜ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਬਾਬਰ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ। ਉਹ ਬਾਬਰਨਾਮਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਚਗਤਾਈ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ,[17] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡੇਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਉਸਦੀ ਤੁਰਕੀ ਵਾਰਤਕ ਇਸਦੇ ਵਾਕ ਢਾਂਚੇ, ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨ ਜਾਂ ਸ਼ਬਦ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਹੈ।"[14] ਬਾਬਰ ਦੇ ਪੋਤੇ ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਬਾਬਰਨਾਮਾ ਦਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[17] ਬਾਬਰ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਫਰਵਰੀ 1483 ਨੂੰ ਅੰਦੀਜਾਨ, ਫਰਗਾਨਾ ਵਾਦੀ, ਸਮਕਾਲੀ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਉਮਰ ਸ਼ੇਖ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ,[18] ਫਰਗਾਨਾ ਘਾਟੀ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ, ਅਬੂ ਸਈਦ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ (ਅਤੇ ਮੀਰਾਂ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਪੋਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਖੁਦ ਤੈਮੂਰ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ) ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਕੁਤਲੁਗ ਨਿਗਾਰ ਖਾਨਮ, ਮੁਗਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ (ਚੰਗੇਜ਼ ਖਾਨ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ) ਯੂਨਸ ਖਾਨ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।[19] ਬਾਬਰ ਬਰਲਾਸ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਮੰਗੋਲ ਮੂਲ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਸੀ।[20] ਉਹ ਵੀ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਅਤੇ ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਖੁਰਾਸਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ। ਚਘਾਤਾਈ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬਾਬਰ ਫ਼ਾਰਸੀ, ਤਿਮੂਰਿਡ ਕੁਲੀਨ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਫ੍ਰੈਂਕਾ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਸੀ।[21] ਇਸ ਲਈ, ਬਾਬਰ, ਭਾਵੇਂ ਨਾਮਾਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੰਗੋਲ (ਜਾਂ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ), ਨੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਈਰਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਬਹੁਤਾ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਫੌਜ ਆਪਣੀ ਨਸਲੀ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ (ਬਾਬਰ ਨੂੰ "ਸਾਰਟਸ" ਅਤੇ "ਤਾਜਿਕ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਨਸਲੀ ਅਫ਼ਗਾਨ, ਅਰਬ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਬਰਲਾਸ ਅਤੇ ਚਘਾਤਾਇਦ ਤੁਰਕੋ-ਮੰਗੋਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[22] ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਗਠਨ ਬਾਬਰ ਅਜੇ ਵੀ ਉਜ਼ਬੇਕਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਬਦਖਸ਼ਾਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ, ਜੋ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਿਖਿਆ, "ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕੁਝ ਜਗ੍ਹਾ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ, ਇਸ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦਰਾੜ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੇ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਦੁਸ਼ਮਣ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਪੇਸ ਬਣਾਉਣਾ ਪਿਆ।"[23] ਸਮਰਕੰਦ ਦੀ ਤੀਜੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਇੱਕ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਿੱਤ ਵੱਲ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ; ਉਹ 1519 ਵਿੱਚ ਚਨਾਬ ਦਰਿਆ, ਜੋ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਪਹੁੰਚਿਆ।[24] 1524 ਤੱਕ, ਉਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ ਪੰਜਾਬ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਪੂਰਵਜ ਤੈਮੂਰ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਸਦੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।[23] ਉਸ ਸਮੇਂ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ, ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਲੋਧੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੇ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਸਲਤਨਤ ਟੁੱਟ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦਲ-ਬਦਲੂ ਸਨ। ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਦੌਲਤ ਖਾਂ ਲੋਧੀ ਅਤੇ ਇਬਰਾਹਿਮ ਦੇ ਚਾਚਾ ਅਲਾਉ-ਉਦ-ਦੀਨ ਤੋਂ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।[25] ਉਸਨੇ ਇਬਰਾਹਿਮ ਕੋਲ ਇੱਕ ਰਾਜਦੂਤ ਭੇਜਿਆ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ਦਾ ਸਹੀ ਵਾਰਸ ਦੱਸਦਾ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਰਾਜਦੂਤ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।  ਬਾਬਰ ਨੇ 1524 ਵਿਚ ਲਾਹੌਰ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਕੀਤਾ ਪਰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਲੋਧੀ ਨੂੰ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[26] ਜਦੋਂ ਬਾਬਰ ਲਾਹੌਰ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਲੋਧੀ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਕੂਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ, ਫਿਰ ਲੋਧੀ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਾਗੀ ਚਾਚੇ ਆਲਮ ਖਾਨ ਨੂੰ ਗਵਰਨਰ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿਬਲਪੁਰ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ।[27] ਆਲਮ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਉਖਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਬੁਲ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਆਲਮ ਖਾਨ ਨੂੰ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਲੋਧੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਗਏ, ਅਤੇ ਲਗਭਗ 30,000 ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਘੇਰ ਲਿਆ।[28] ਸੁਲਤਾਨ ਨੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਲਮ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਾਬਰ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ।[28] ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਨਵੰਬਰ 1525 ਵਿਚ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਵਿਚ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲੀ ਕਿ ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਲੋਧੀ ਨੇ ਪੱਖ ਬਦਲ ਲਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਾਬਰ ਨੇ ਅਲਾਉ-ਉਦ-ਦੀਨ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।[ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਲੋੜੀਂਦਾ] ਫਿਰ ਬਾਬਰ ਨੇ ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਲੋਧੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਹੌਰ ਵੱਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ, ਸਿਰਫ ਇਹ ਵੇਖਣ ਲਈ ਕਿ ਦੌਲਤ ਦੀ ਫੌਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹੁੰਚ 'ਤੇ ਪਿਘਲ ਗਈ।[24] ਦੌਲਤ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੰਧ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਾਬਰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮਾਲਕ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] ਬਾਬਰ ਨੇ ਸਰਹਿੰਦ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ। ਉਹ 20 ਅਪ੍ਰੈਲ 1526 ਨੂੰ ਪਾਣੀਪਤ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਦੀ ਲਗਭਗ 100,000 ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਅਤੇ 100 ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਮ ਫੌਜ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ।[24][25] ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਤੁਲੁਗਮਾ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗੋਲੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਸਦੇ ਜੰਗੀ ਹਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਡਰਾਇਆ।[25] ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਧੀ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਆਗਰਾ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਲੋਧੀ ਦੀ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਤਮ ਉਭਾਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸਨੂੰ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਵਰਗੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।[29] ਖਾਨਵਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਖਾਨਵਾ ਦੀ ਲੜਾਈ 16 ਮਾਰਚ 1527 ਨੂੰ ਬਾਬਰ ਅਤੇ ਮੇਵਾੜ ਦੇ ਰਾਜਪੂਤ ਸ਼ਾਸਕ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜੀ ਗਈ ਸੀ। ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਬਾਬਰ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸਮਝਦਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਸੁੱਟਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਆਗਰਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਰਾਜਪੂਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਅਫਗਾਨ ਮੁਖੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਬਾਬਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਵਾਅਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਕੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਸੀ। ਰਾਣਾ ਸੰਘਾ ਦੇ ਆਗਰਾ ਵੱਲ ਵਧਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲਣ 'ਤੇ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਖਾਨਵਾ (ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਜ ਵਿੱਚ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੱਖਿਆਤਮਕ ਸਥਿਤੀ ਲੈ ਲਈ, ਜਿੱਥੋਂ ਉਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ। ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੇ.ਵੀ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਰਾਓ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਆਪਣੇ "ਉੱਤਮ ਜਰਨੈਲ" ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਲੜਾਈ ਜਿੱਤੀ; ਇਹ ਲੜਾਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੋਪਾਂ ਅਤੇ ਮਸਕਟ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਰਾਓ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਨੂੰ "ਧੋਖੇ" ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਜਦੋਂ ਹਿੰਦੂ ਮੁਖੀ ਸਿਲਹਦੀ 6,000 ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਗੜੀ ਨਾਲ ਬਾਬਰ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ।[31] ਬਾਬਰ ਨੇ ਸਾਂਗਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ, ਉਸਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੋ ਮਹਾਨ ਗੈਰ-ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕਿਹਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਵਿਜੇਨਗਰ ਦਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇਵ ਰਾਏ ਸੀ।[32] ਚੰਦੇਰੀ ਦੀ ਲੜਾਈਚੰਦੇਰੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਖਾਨਵਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੋਈ। ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲਣ 'ਤੇ ਕਿ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕੱਟੜ ਸਹਿਯੋਗੀ ਮੇਦਿਨੀ ਰਾਏ, ਜੋ ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ, ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਰਾਣਾ ਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।[33][34] ਚੰਦੇਰੀ ਪਹੁੰਚ ਕੇ 20 ਜਨਵਰੀ 1528 ਈ. ਵਿੱਚ[33] ਬਾਬਰ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਬਦਲੇ ਚੰਦੇਰੀ ਦੇ ਬਦਲੇ ਮੇਦਿਨੀ ਰਾਓ ਨੂੰ ਸ਼ਮਸਾਬਾਦ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਇਹ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।[34] ਚੰਦੇਰੀ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਬਾਬਰ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਉੱਪਰਲੇ ਕਿਲੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਬਰ ਨੇ ਖੁਦ ਹੈਰਾਨੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਕਿ ਆਖਰੀ ਹਮਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉੱਪਰਲਾ ਕਿਲਾ ਡਿੱਗ ਗਿਆ ਸੀ।[33] ਜਿੱਤ ਦੀ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਾ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਮੇਦਿਨੀ ਰਾਏ ਨੇ ਇੱਕ ਜੌਹਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ।[33][34] ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਸਿਪਾਹੀ ਵੀ ਮੇਦਿਨੀ ਰਾਓ ਦੇ ਘਰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਲਈ। ਇਸ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ਦੁਸ਼ਮਣ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਦਾ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ।[33] ਧਾਰਮਿਕ ਨੀਤੀਬਾਬਰ ਨੇ 1526 ਵਿੱਚ ਲੋਧੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸੁਲਤਾਨ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਬਰ ਨੇ 4 ਸਾਲ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੁਮਾਯੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਣਿਆ ਜਿਸਦਾ ਰਾਜ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੂਰ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਹੜੱਪ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਹਿੰਸਾ ਜਾਰੀ ਰਹੀ। ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਸਦਮੇ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ, ਸਿੱਖ-ਮੁਸਲਿਮ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ।[35] 1520 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਵੇਖੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਚਾਰ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੁਗ਼ਲ ਦੌਰ ਨੇ ਆਤਮ-ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਤਮ-ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀਵਾਦ ਤੋਂ ਖਾੜਕੂਵਾਦ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕੀਤੀ।[35] ਬਾਬਰ ਦੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ, ਬਾਬਰਨਾਮਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਰਮ-ਤਿਆਗੀ (ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਗੈਰ-ਸੁੰਨੀ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ) ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ, ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਕੈਂਪਾਂ ਨੇ ਪਹਾੜੀਆਂ ਉੱਤੇ "ਕਾਫ਼ਰਾਂ ਦੀਆਂ ਖੋਪੜੀਆਂ ਦੇ ਬੁਰਜ" ਬਣਾਏ। .[36] ਹਵਾਲੇ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_in_Persian_style,_painted_circa_1605-1615_in_India_(British_Museum_1921,1011,0.3).jpg)
