Èuro
L’èuro[2] es la moneda comuna dels 27 estats de l’Union Europèa (UE) —e la moneda unica de 20 estats membres pel moment— que succedís a l’ECU (European Currency Unit, o « unitat de compte europèa ») que n'èra la moneda comuna. Es la moneda comuna de facto de certans estats e territòris, coma Kosovo. L’èuro es administrat per la Banca Centrala Europèa que ne contraròtla l'emission. Lo simbòl ISO 4217 de l'èuro es EUR, lo simbòl usual es €. Es devesit en 100 cents o centims. Maitas lengas flexionalas li aplican lors règlas gramaticalas abitualas (plural, partitiu), d’autras se conforman a la règla edictada d’invariabilitat. Vejatz tanben l'article detalhat : Las pèças e los bilhets en èuros_(5132150012).jpg)  Totas las pèças en èuros an una fàcia en comun (1, 2 e 5 centims : Euròpa dins lo mond ; 10, 20 e 50 centims : Euròpa coma una aliança d'estats ; 1 e 2 èuros : Euròpa sens frontièras) e una fàcia especifica al país ont la pèça es emesa (tanben per Andorra, Mónegue, Sant Marin e lo Vatican, estats en union monetària amb lors vesins immediats que son estats autorizats d'estampar lors pròprias pèças). Evidentament, totas las pèças son utilizablas dins totes los estats membres, per exemple una pèça amb lo retrach de Felip VI d'Espanha a valor legala non solament en Espanha mas tanben en Finlàndia, en Irlanda... Una novèla seria de pèças se deuriá tanben estampar a la fin del decenni 2000-2010, per tenir compte de l’alargament a 25 (actualament tres estats membres non participants a l’èuro son representats sus las diferentas pèças). Los bilhets an una maqueta comuna a tota la zòna èuro. Los ponts, pòrtas e fenèstras dels bilhets simbolizan la dobertura d’Euròpa sus la rèsta del mond e los ligams entre los pòbles. Una novèla seria de bilhets apareis a partir de la fin del decenni 2000-2010 per tenir compte de l’alargament de 2004 sus las cartas representadas. Per la descripcion de las pèças de moneda e dels bilhets en èuros, reportatz-vos als articles seguents :
Adesion dels Estats europèus a l'èuro Introduccion de l'èuroAquela devisa foguèt introducha lo 1èr de genièr de 1999 a mièjanuèch, quand las monedas nacionalas dels païses participants, alara al nombre d'11, quitèron d’existir a part entièra e venguèron de simplas subdivisions de la moneda europèa. Ça que la los bilhets e las pèças de las monedas nacionalas contunhèron d'èstre utilizats dins lors païses respectius, fins a l’introduccion dels novèls bilhets e pèças lo 1èr de genièr de 2002. Qualques unas de las ancianas devisas gardèron encara lor valor legala entrò la data finala del 28 de febrièr de 2002. La data de fin de validitat de las monedas nacionalas vària d’un estat a l’autre. La primièra moneda que despareguèt foguèt lo Deutsche Mark, lo 31 de decembre de 2001 a mièjanuèch, las darrièras o faguèron lo 28 de febrièr de 2002: a aquesta data, totas las monedas quitèron d’aver una valor legala dins lors estats respectius. Mas las bancas centralas dels estats de la zòna èuro contunhan d’acceptar los bilhets e pèças de las ancianas monedas per mai d'un an encara (2012 en França per certans bilhets). Novèls membres de l'Union EuropèaTres primièrs païses, Estònia, Eslovènia e Lituània, an fach lo primièr pas (en davançant lors grands vesins aderents novèls) en integrant dempuèi lo 28 de junh de 2004 lo mecanisme de cambi europèu (MCE), successor del sistèma monetari europèu (coma abans Danemarc). Ara dins l’anticambra de l’èuro, deuràn passar al minimum dos ans dins lo mecanisme de cambi europèu (MCE) per esprovar l'estabilitat de lor devisa a respècte de l’èuro. Aquel mecanisme prevei la mantenença d'un taus mejan de cambi de l'èuro amb una variacion maximala de ± 15 %. Atal, la corona estoniana es estada arrimada a la moneda unica al taus de cambi de 15,6466 unitats per un èuro (taus que prevaliá precedentament). Quitament, lo litas lituanian a conservat sa paritat fàcia a l’èuro (3,4528 litas per 1 èuro). Quant a la moneda eslovèna, lo tolar, son cors pivòt es estat fixat a 239,640 unitats per un èuro. Aquelas tres devisas devon ara (2004) se mantenir dins una benda de fluctuacion de ± 15 % a respècte d'aqueles corses pivòts durant los dos ans venent. L’adopcion de l’èuro poiriá alara èstre envisatjabla a partir de 2007. L'entrada dels tres païses dins lo MCE es estada saludada, al començament de julhet de 2004, per un relèvament per l’agence Fitch de las notacions del deute a tèrme long en devisas (Estònia es ara notada A, Lituània A- e Eslovènia AA+). Seriá ça que la prematurat de pensar que l’adopcion de l’èuro es pas mai qu’una formalitat. En mai de l'estabilitat del cambi, los tres païses devon tanben s’estudiar a satisfar los quatre autres critèris del Tractat de Maastricht (taus maximum d'inflacion, ràcio minimum del sòlde budgetari a respècte del PIB, ràcio maximum del deute a respècte del PIB, taus maximum d’interès a tèrme long) tot en perseguissent lor ragantatge economic. Dempuèi lo 15 de decembre de 2004, Estònia, a travèrs de l’Eesti Pank (la Banca Nacionala), a ja adoptat los dessenhs de la fàcia nacionala de las pèças en èuros que seràn emesas per 2006. Lo governador de l’Eesti Pank, Vahur Kraft, a revelat que lo venceire de la competicion per aquesta causida èra lo dessenh Hara 2 per Lembit Lõhmus qu'aviá obtengut 12 482 voses (mai de 27 % de las voses). Lo dessenh representa los contorns d’una carta d’Estònia e lo mot Eesti (que significa "Estònia" en estonian). Veire lo dessenh ganhaire : [1]. « I a pauc de païses en Euròpa qu'an un contorn tant polit e aisit de se remembrar. Lo simbòl es de bon memorizar » indiquèt l'artista. Veire totes los dessenhs del concors sus [2].
Bulgaria, qu'a signat son tractat d'adesion a l'Union (25 d'abril de 2005), envisatja d’integrar l’èuro tre lo mitan de 2009 (amb una entrada dins l’Union prevista pel 1èr de genièr de 2007). La Banca nacionala de Bulgaria manten lo novèl lev, ja dempuèi longtemps reliat al deutschemark, dins de condicions monetàrias fòrça rigorosas (1 € = 1,95583 novèl lev) — que deurián facilitar son entrada dins l’èuro. Romania a començat una importanta reforma del leu romanés en 2005 per èstre capabla d'integrar l'èuro en 2012. Estats non aderentsDelom membre de l’UE (a 15) non aderents, sol e Danemarc an obtengut una clausa dicha d’opting-out, que lor permet de demorar en defòra de la moneda unica, quitament se venián a complir las condicions d’adesion, clausa confirmada pel Tractat de Roma de 2004. En mai d'aquò lo Reialme Unit, contràriament a Danemarc, fa pas partida del MCE, quitament se complís las condicions del Tractat de Maastricht, perque desira pas de ligar lo cambi de la liura esterlina a l’èuro. Dempuèi que la liura esterlina a quitat lo defunt SME (basat sur l'anciana Unitat de compte europèa o ECU), son cors a conegut de variacions pus importantas a respècte de l’èuro que las autras monedas dels païses membres non aderents, especialament durant las doas primièras annadas de l’introduccion de l’èuro que s’èra temporàriament fortament despreciada a respècte del dolar american, de la liura esterlina e del franc soís. Aquesta inestabilitat iniciala es, çò sembla, resolguda, e dempuèi la liura esterlina seguís de biais pro pròche las evolucions del cors de l’èuro (se pòt notar tanben que lo franc soís s'es tanben estabilizat a respècte de l’èuro, e que compliriá ara las condicions d’entrada dins lo MCE, se la Soïssa e lo Liechtenstein decidissián de rejónher l'Union Europèa). En revenge, Suècia s’es engatjada de rejónher a tèrme la moneda unica, tre que complirà las condicions del Tractat de Maastricht. En fach, en rason d’una opinion publica que demòra favorabla al manten de la corona suedesa, coma o pròva lo darrièr referendum a aqueste subjècte, Suècia complís pas tecnicament l’entrada dins lo MCE per èsser pas obligada d'adoptar automaticament la moneda unica. Los 10 novèls Estats membres de l’Union Europèa en 2004 devon a tèrme integrar en primièr lo mecanisme de cambi europèu (MCE) puèi l’èuro (sièis o an ja fach e an rejonch atal Danemarc, sol a far partida del mecanisme de cambi europèu (MCE) abans l’alargament). Per çò que concernís los dos membres venents de l’Union Europèa, Bulgaria a ligat sa devisa, lo lev, amb un taus fixe a l’èuro dempuèi 1999), mentre que Romania suprimiguèt lo 1èr de julhet de 2005 quatre zèros al leu romanés per integrar l’èuro en 2012. L’èuro e las autras devisas europèas o ligadasDevisas europèas ligadas a l’èuroDins l’Union Europèa e dels païses candidats a l’entrada dins l’Union, se tròban las monedas seguentas, qu'an totas integrat lo MCE:
Autras devisas ligadas a l’èuroUn certan nombre de devisas, fòra de l'Union Europèa, son ja ligadas a travèrs un taus de cambi, fixe o variable, a l’èuro :
Devisas europèas non ligadas a l'èuroLas monedas seguentas dels païses membres de l’Union Europèa o candidats a l’adesion son pas ligadas a l’èuro, siá perque lo país emetor dispausa del drech d’opting-out, siá perque complisson pas encara las condicions tecnicas d’adesion al MCE (selon lo traité de Maastricht), siá perque lor país emetor candidat a l’adesion dispausa pas d'una caissa d’emission assegurant la convertibilitat :
Valor de l'èuroConversion de l’èuro dins las ancianas devisas dels païses membresLa valor de l’èuro, exprimida dins las ancianas monedas d'aquestes païses, es la seguenta :
Taus de cambi de las devisas ligadas a l'èuroLos tausses de cambi oficials de las monedas ligadas a l’èuro son aquestes :
Estimacion e evolucion de la valor de l'èuro dins las autras devisas Se l'èuro a plan succedit a l'ECU, las doas devisas son plan diferentas. En particular, l'ECU, qu'èra un panièr, conteniá de monedas coma la liura esterlina, que son pas estadas integradas dins l'èuro. Las doas devisas europèas an doncas coïncidit pas que brèvament, durant las oras de tampadura dels mercats entre la fin de 1998 e lo començament de 1999 e, se l'ECU existissiá encara, auriá ara una valor tota autra que l'èuro. Se l'òm vòl reconstituir la valor qu'auriá agut l'èuro a respècte del dolar abans sa cristallizacion del 31 de decembre de 1998, conven d'utilizar lo taus de cambi fàcia al dolar d'una moneda nacionala, e de li aplicar son taus de conversion en èuro. Per exemple, se prendrà 6,55957 e se lo devesirà per la valor del dolar en francs francés. Lo resultat del calcul figura sul grafic çai contra pel franc francés (en roge) e lo deutschemark (en blau) per tot lo periòde que va de l'introduccion del regim dels cambis flotants per Richard Nixon al de l'èuro. Durant los dètz ans precedent son introduccion, l'èuro auriá atal agut una valor mejana de l'òrdre de 1,1825 dolar US calculada amb lo franc francés e 1,20 dolar calculada amb lo deutschemark. Lo mercat dels cambis pus actiu de l'èuro es plan evidentament lo mercat a respècte del dolar US. La paritat èuro/dolar es l'instrument financièr mai tractat dins lo mond. Es un indicator far, seguit jornalament per totes los mitans economics e financièrs.
Aspèctes economicsDins qualques uns dels païses qu'an introduit l'èuro, una aumentacion de l'inflacion seriá estada constatada. Dins lo cas de França, aquesta seriá estada mal mesurada pels instruments de l'INSEE, e auriá concernit en particular de prètz practicats pels ipermercats. Lo ministre de las finanças francés, Thierry Breton, a degut prepausar ulteriorament un indèx especial ligat al cost del panièr de compras al supermercat per respondre a las criticas de las associacions de consomators. L'èuro aviá per foncion de portar a travèrs la moneda unica, una coesion de las politicas economicas dels membres de l'Union europèa. La relativa subrevalorizacion actuala d'aquesta moneda limita lo cost dels aprovisionaments en matèrias primièras e energia, e indutz çaquelà un fren a las exportacions europèas. Certans economistas comparan la situacion dels païses europèus restats en defòra d'aquela moneda, que pòdon conservar una politica monetària autonòma pus fòrta en creissença, coma Anglatèrra. Certans movements sobeiranistas an desvolopat recentament lo tèma d'un retirament de l'èuro, que li atribuisson una pèrda d'identitat e de possibilitat de politica nacionala monetària. Vejatz tanben
Ligams extèrnes
CuriositatsNòtas
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
