Lepidoptera

Lepidoptera

Monarca (Danaus plexippus) e Parpalhòl luna (Actias luna).

Classificacion

Règne	Animalia
Embrancament	Arthropoda
Sosembr.	Hexapoda
Classa	Insecta
Sosclassa	Pterygota
Infraclassa	Neoptera
Superòrdre	Endopterygota

Òrdre

Lepidoptera
Linnaeus, 1758

Los lepidoptèrs (Lepidoptera) son un òrdre d'insèctes tanben apelats parpalhòls o parpalhons.

Se caracterizan per tres parelhs de patas (coma totes los insèctes) e per dos parelhs d'alas recobèrtas d'escatas de colors fòrt variadas segon las espècias (d'ont lor nom : lepidoptèr del latin lepidoptera, el meteis del grèc λεπίς « escata » e πτερόν « ala »). Los lepidoptèrs pondon d'uòus que donan naissença a de larvas apeladas canilhas o erugas o tòras. Aquestas darrièras fabrican de seda, e forman puèi sovent un cocon ont se transforman en adulte.

Los lepidoptèrs se caracterizan per:

• de pèças bucalas transformadas en trompa, enrotlada en espirala per aspirar lo nectar ;
• dos parelhs d'alas membranosas recobèrtas d'escatas coloradas, que son de sedas aplatidas; lo mot de lepidoptèrs ven d'aquesta caracteristica: lepidos vòl dire «escatas» en grèc.
• un còrs gaireben totjorn amagat per revestiment de fanèrs espés ;
• la larva, o canilha, es de tipe trissador amb doas glandas labialas sericigèns es a dire fabricant un fial de seda ;
• una transformacion en babòt sovent dins un cocon.

99 % de las espècias conegudas son fitofagas^[1], es a dire que se noirisson de plantas. Los adultes se noirisson per la màger part de nectar de plantas de flors.

La taxinomia dels insèctes es en plena evolucion, e las diferentas classificacions son fòrt despariats particularament en çò que concernís las seccions situadas entre los òrdres e los genres.

• La màger part dels lepidoptèrs, mai comunament apelats parpalhòls o parpalhons, se recampan en la division dels Ditrysia, que representa 99% dels lepidoptèrs, ela-meteissa devesida en dos sosòrdres :
  • Los eterocèrs, son puslèu de colors tèrnas, lors antenas son sovent en plumas (son implicadas dins la comunicacion per las feromònas) (parpalhòls de nuèch). Aqueste sosòrdre compren de nombrosas superfamilhas (SF) e familhas (fam.) que recampan las piralas, las Tinhas e las arnas :

• • Los ropalocèrs son d'insèctes de las colors vivas, lors antenas s'acaban generalament en maçugas plan distintas (parpalhòls de jorn). Aqueste sosòrdre compren tanben qualques superfamilhas (SF) e familhas (fam.) :

• Lo 1 % demorant es constituit per la division dels Monotrysia que compren doas superfamilhas caracterizadas per de larvas minosas :

Aquestas distincions basadas essencialament sus la morfologia son practicament abandonadas al profit d'analisis filogeneticas.

Los lepidoptèrs son devesits en quatre sosòrdres :

• Frenatae - frenatas
• Jugatae
• Macrolepidoptera
• Microlepidoptera

Fauna Europaea es la banca de donadas de l'Union Europèa sus la fauna d'Euròpa. Mantenguda per l'Universitat d'Amsterdam, l'Universitat de Copenaga e lo Museum Nacional d'Istòria Naturala de París, es accessibla a totes sus Internet.

• Aglais urticae — Pichona tortuga
• Aporia crataegi — Gazé
• Argynnis paphia — Tabat d'Espanha
• Euplagia quadripunctaria — Escata chinada
• Fabriciana niobe — Chifra
• Gonepteryx rhamni — Limona
• Gonepteryx cleopatra - Limona de Provença
• Hipparchia fagi — Silvandre
• Hipparchia alcyone - Pichon silvandre
• Inachis io — Pavon de jorn
• Limenitis camilla — Pichon silvenc
• Lycaena alciphron — Bronzat
• Macroglossum stellatarum — Moro sphinx
• Melanargia galathea — ­Mièg-dòl
• Papilio machaon — Macaon o Grand pòrta-coa
• Pyronia tithonus — Amaryllis
• Vanessa atalanta — Vulcan
• Acherontia atropos — Esfinx cap de mòrt

• Urania : Grand parpalhòl de Madagascar, de colors vivas (Familha dels uranids).
• Monarca : Parpalhòl diürne d'America del Nòrd que sa particularitat es de migrar.
• Parpalhòl de cendre : parpalhòl nocturne urticant responsable de la parpalholiti.

• Ruca
• Insècte
• Lepidopterologia
• Lista de periodics lepidopterologics
• parpalhòlita

• Referéncia Fauna Europaea : Lepidoptera (en)
• Referéncia ITIS : Lepidoptera (fr) (+ version anglesa (en))
• Referéncia Animal Diversity Web : Lepidoptera (en)
• Referéncia NCBI : Lepidoptera (en)
• (fr) European Butterflies and Moths European Butterflies and Moths
• (fr) Los lepidoptèrs sus galariá-insècte
• (fr) Atiratz los parpalhòls dins vòstre jardin
• (fr) Encyclopédie visuelle des Insectes de France
• (en) Papillons d'Europe et d'Afrique du nord
• (fr) Les Carnets du Lépidoptériste Français
• (fr) Les Lépidoptéristes Parisiens
• (fr) (en) Fondation Papiliorama
• (fr) Papillon monarque du Parc National de la Pointe Pelée