ഇന്ത്യയുടെ വടക്കുഭാഗത്തുള്ള സംസ്ഥാനമാണ് ഹരിയാണ(ഹിന്ദി:हरियाणा). പഞ്ചാബ്, ഹിമാചൽ പ്രദേശ്, രാജസ്ഥാൻ, ഉത്തരാഞ്ചൽ, ഉത്തർ പ്രദേശ്, ദില്ലി എന്നിവയാണ് അയൽ സംസ്ഥാനങ്ങൾ. ഹിന്ദു പുരാണങ്ങളുമായി ഏറെ ബന്ധപ്പെട്ടു കിടക്കുന്ന പ്രദേശമാണിത്. ഹിന്ദുമതത്തിലെ വേദ സംസ്കാരത്തിന്റെ ഉറവിടം ഇവിടെ നിന്നാണെന്നു കരുതപ്പെടുന്നു[അവലംബം ആവശ്യമാണ്]. കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശമായ ചണ്ഡിഗഡ് ആണ് ഹരിയാണയുടെ തലസ്ഥാനം. അയൽ സംസ്ഥാനമായ പഞ്ചാബിന്റെയും തലസ്ഥാനം ഇതുതന്നെ.
ചരിത്രം
ഹാരപ്പൻ സംസ്ക്കാരത്തേക്കാൾ പഴക്കമുള്ളതെന്ന് കരുതപ്പെടുന്ന ചരിത്രാവിശിഷ്ടങ്ങൾ ഹരിയാണയിലെ കോഹ്റ കോട്ടിൽ നിന്ന് ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. മഹാഭാരതയുദ്ധം നടന്ന കുരുക്ഷേത്രം ഈ സംസ്ഥാനത്തിലുൾപ്പെട്ട പ്രദേശമാണെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഹരിയാണ ഉൾപ്പെട്ട പ്രദേശങ്ങളിൽ പല രാജവംശങ്ങളും അധികാരം സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഒടുവിൽ ഈ പ്രദേശങ്ങൾ ബ്രിട്ടീഷ് നിയന്ത്രണത്തിലെത്തിച്ചേർന്നു. പഞ്ചാബ് പ്രവിശ്യയിലായിരുന്നു ഏറെക്കാലം ഹരിയാണ. സ്വാതന്ത്രത്തിന് ശേഷവും ഹരിയാണ പഞ്ചാബിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. 1966-ലാണ് ഹരിയാണ പ്രത്യേക സംസ്ഥാനമായി വേർതിരിച്ചത്. ചണ്ഡീഗഢ് കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശമാക്കി ഹരിയാണയുടെയും പഞ്ചാബിന്റെയും തലസ്ഥാനമാക്കുകയും ചെയ്തു.
ഒറ്റനോട്ടത്തിൽ
നിലവിൽ വന്നത്
|
1966 നവംബർ 1
|
തലസ്ഥാനം
|
ചണ്ഡീഗണ്ഡ്
|
ജനസംഖ്യ
|
2,11,44,564
|
വിസ്തീർണം
|
44,212 ച.കി.മീ
|
ജനസാന്ദ്രത(ച.കി.മീറ്ററിന്)
|
478
|
സ്ത്രീപുരുഷ അനുപാതം
|
879/1000
|
തൊഴിൽരഹിത ശതമാനം
|
60.38
|
സാക്ഷരതാ ശതമാനം
|
67.91
|
പുരുഷ സാക്ഷരതാ ശതമാനം
|
78.49
|
സ്ത്രീ സാക്ഷരതാ ശതമാനം
|
55.73
|
നിയമസഭാമണ്ഡലങ്ങൾ
|
90
|
ലോകസഭാമണ്ഡലങ്ങൾ
|
10
|
പ്രധാന നഗരങ്ങൾ
|
അംബാല,പാനിപ്പത്ത്,
ഫരീദാബാദ്,ഗൂഡ്ഗാവ്,ഭിവാനി,ഹിസ്ലാർ
|
പ്രധാന ഭാക്ഷകൾ
|
ഹിന്ദി,പഞ്ചാബി
|