റെസ ഷാ
1941 സെപ്റ്റംബർ 16 ന് ഇറാനിലെ ആംഗ്ലോ-സോവിയറ്റ് അധിനിവേശം ഉപേക്ഷിക്കാൻ നിർബന്ധിതനാകുന്നതുവരെ 1925 ഡിസംബർ 15 മുതൽ ഇറാനിലെ ഷാ ആയിരുന്നു റെസാ ഷാ പഹ്‌ലവി.(പേർഷ്യൻ: رضا شاه پهلوی; ഉച്ചരിക്കുന്നത് [ɾeˈzɒː ˈʃɒːh-e pæhlæˈviː]; 15 മാർച്ച് 1878 - 26 ജൂലൈ 1944) സാധാരണയായി റെസ ഷാ എന്നറിയപ്പെടുന്നു. സിയ ഓൾ ദിൻ തബതബീയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ 1921-ലെ പേർഷ്യൻ അട്ടിമറിക്ക് രണ്ട് വർഷത്തിന് ശേഷം റെസ പഹ്‌ലവി ഇറാന്റെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി. ഇറാനിലെ കംപ്ലയിന്റ് നാഷണൽ അസംബ്ലിയാണ് നിയമനത്തെ പിന്തുണച്ചത്. 1925-ൽ ഇറാനിലെ നിയമസഭയുടെ തീരുമാനത്തിലൂടെ റെസ പഹ്‌ലവിയെ ഇറാനിലെ നിയമ പരമാധികാരിയായി നിയമിച്ചു. ഖജർ രാജവംശത്തിലെ അവസാന ഷായായ അഹ്മദ് ഷാ ഖജറിനെ നിയമസഭ പുറത്താക്കുകയും റെസാ പഹ്‌ലവിയെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിന് 1906 ലെ ഇറാന്റെ ഭരണഘടന ഭേദഗതി ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. ഇറാനിയൻ വിപ്ലവകാലത്ത് 1979-ൽ അട്ടിമറിക്കപ്പെടുന്നതുവരെ നീണ്ടുനിന്ന പഹ്‌ലവി രാജവംശം അദ്ദേഹം സ്ഥാപിച്ചു. റെസ ഷാ തന്റെ ഭരണകാലത്ത് നിരവധി സാമൂഹിക, സാമ്പത്തിക, രാഷ്ട്രീയ പരിഷ്കാരങ്ങൾ അവതരിപ്പിച്ചു. ആത്യന്തികമായി ആധുനിക ഇറാനിയൻ ഭരണകൂടത്തിന് അടിസ്ഥാനമിട്ടു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പാരമ്പര്യം ഇന്നും വിവാദമായി തുടരുന്നു. ഇറാന്റെ അനിവാര്യമായ ആധുനികവത്കരണ ശക്തിയായിരുന്നു അദ്ദേഹമെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാദികൾ വാദിക്കുന്നു (ഖജർ ഭരണകാലത്ത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ അന്താരാഷ്ട്ര പ്രാധാന്യം കുത്തനെ ഇടിഞ്ഞു). അതേസമയം അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണം പലപ്പോഴും സ്വേച്ഛാധിപത്യമാണെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ എതിരാളികൾ വാദിക്കുന്നു. ഇറാനിലെ വലിയ കർഷക ജനതയെ ആധുനികവത്കരിക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടതോടെ നാലു പതിറ്റാണ്ടിനുശേഷം ക്രമേണ ഇറാനിയൻ വിപ്ലവത്തിനുള്ള വിത്തുകൾ വിതയ്ക്കുകയും 2,500 വർഷത്തെ പേർഷ്യൻ രാജവാഴ്ച അവസാനിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു.[2][3]മാത്രമല്ല, വംശീയ ദേശീയതയെയും സാംസ്കാരിക യൂണിറ്ററിസത്തെയും കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിർബന്ധം നാശനഷ്ടത്തിനും ഉദാസീനതയ്ക്കും കാരണമാകുകയും നിരവധി വംശീയ-സാമൂഹിക ഗ്രൂപ്പുകളെ അടിച്ചമർത്താൻ ഇത് കാരണമാകുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹം മസന്ദരാണി വംശജരായിരുന്നുവെങ്കിലും [4][5][6][7] മുസ്തഫ കെമാൽ അറ്റാറ്റോർക്കിന്റെ തുർക്കിഫിക്കേഷൻ നയത്തിന് സമാനമായി ഏകവും ഏകീകൃതവുമായ ഒരു രാഷ്ട്രം സൃഷ്ടിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്ന പേർഷ്യൻവൽക്കരണത്തിന്റെ വിപുലമായ നയം അദ്ദേഹത്തിന്റെ സർക്കാർ നടപ്പാക്കി.[8][9] ആദ്യകാലജീവിതം 1878-ൽ മസാന്ദരൻ പ്രവിശ്യയിലെ സവാദ്കു കൗണ്ടിയിലെ അലാഷ് ഗ്രാമത്തിലാണ് മേജർ അബ്ബാസ്-അലി ഖാൻ, നൗഷ്-അഫാരിൻ എന്നിവരുടെ മകനായി റെസ ഷാ പഹ്‌ലവി ജനിച്ചത്.[10][11]അദ്ദേഹത്തിന്റെ അമ്മ ജോർജിയയിൽ നിന്നുള്ള (അന്ന് റഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു) ഒരു മുസ്ലീം കുടിയേറ്റക്കാരിയായിരുന്നു. [12][13] റുസ്സോ-പേർഷ്യൻ യുദ്ധങ്ങളെത്തുടർന്ന് കോക്കസസിലെ എല്ലാ പ്രദേശങ്ങളും കീഴടക്കിയപ്പോൾ റെസ ഷായുടെ ജനനത്തിന് പതിറ്റാണ്ടുകൾക്ക് മുമ്പ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ കുടുംബം ഖജർ ഇറാനിലേക്ക് കുടിയേറാൻ നിർബന്ധിതരായി. [14] മസന്ദരാണി ജനതയായിരുന്ന [4][5][6][7] അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ് ഏഴാമത്തെ സവാദ്കു റെജിമെന്റിൽ നിയോഗിക്കപ്പെടുകയും 1856-ൽ ആംഗ്ലോ-പേർഷ്യൻ യുദ്ധത്തിൽ സേവനമനുഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്തു. 1878 നവംബർ 26 ന് റെസയ്ക്ക് വെറും 8 വയസ്സുള്ളപ്പോൾ അബ്ബാസ്-അലി പെട്ടെന്ന് മരിച്ചു. പിതാവിന്റെ മരണത്തെത്തുടർന്ന് റെസയും അമ്മയും ടെഹ്‌റാനിലെ അമ്മയുടെ സഹോദരന്റെ വീട്ടിലേക്ക് മാറി. അമ്മ 1879-ൽ പുനർവിവാഹം ചെയ്യുകയും റെസയെ അമ്മാവന്റെ സംരക്ഷണത്തിലാക്കുകയും ചെയ്തു. 1882-ൽ, അമ്മാവൻ പേർഷ്യൻ കോസാക്ക് ബ്രിഗേഡിലെ ഒരു ഉദ്യോഗസ്ഥനായ അമീർ തുമൻ കാസിം ഖാൻ എന്ന കുടുംബസുഹൃത്തിന്റെയടുക്കൽ റെസയെ അയച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ വീട്ടിൽ സ്വന്തമായി ഒരു മുറിയും കാസിം ഖാന്റെ കുട്ടികളോടൊപ്പം റെസയെ അദ്ധ്യാപകർക്കു വീട്ടിൽ വന്നു പഠിപ്പിക്കാനുള്ള അവസരവുമുണ്ടായിരുന്നു.[15]റെസയ്ക്ക് പതിനാറു വയസ്സുള്ളപ്പോൾ പേർഷ്യൻ കോസാക്ക് ബ്രിഗേഡിൽ ചേർന്നു. 1903-ൽ ഡച്ച് കോൺസൽ ജനറൽ ഫ്രിഡോലിൻ മരിനസ് നോബലിന്റെ കാവൽക്കാരനും സേവകനുമായിരുന്നു അദ്ദേഹം. റെസയ്ക്ക് അപ്പോൾ 25 വയസ്സായിരുന്നു. അവലംബം
പുറംകണ്ണികൾ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
