ജി - 20

ജി 20
ജി 20 രാജ്യങ്ങളുടെ കൂട്ടായ്മ

ജി 20 അംഗ രാജ്യങ്ങൾ   യൂറോപ്യൻ യൂണിയനിലൂടെ പ്രതിനിധീകരിക്കപ്പെടുന്ന രാജ്യങ്ങൾ   ആഫ്രിക്കൻ യൂണിയനിലൂടെ പ്രതിനിധീകരിക്കപ്പെടുന്ന രാജ്യങ്ങൾ   സ്ഥിരം ക്ഷണിതാവ്, സ്പെയിൻ
രൂപീകരണം	26 സെപ്റ്റംബർ 1999 (25 years ago) (1999-09-26) 2008 (2008) (രാഷ്ട്രത്തലവൻ/ഭരണ തലവൻ സമ്മേളനങ്ങൾ)
ലക്ഷ്യം	ആഗോള സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലെ പ്രധാന പ്രശ്‌നങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യുന്നതിന് വ്യാവസായിക, വികസ്വര സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളെ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടുവരിക .[1]
അംഗത്വം	21 അംഗങ്ങൾ [a]  അർജന്റീന  ഓസ്ട്രേലിയ  ബ്രസീൽ  കാനഡ  China  ഫ്രാൻസ്  Germany  ഇന്ത്യ  ഇന്തോനേഷ്യ  ഇറ്റലി  ജപ്പാൻ  മെക്സിക്കോ  Russia  സൗദി അറേബ്യ  ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക  ദക്ഷിണ കൊറിയ  തുർക്കി  United Kingdom  അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ  African Union  യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ
അധ്യക്ഷൻ (ഔദ്യോഗികസ്ഥാനം വഹിക്കുന്ന)	ലുല ഡാ സിൽവ, ബ്രസീലിന്റെ രാഷ്ടപതി
വെബ്സൈറ്റ്	https://g20.org/

ലോകത്തെ വ്യാവസായികമായി വികസിച്ചതും ഉയർന്നുവരുന്നതുമായ പ്രമുഖ രാജ്യങ്ങളുടെ കൂട്ടായ്മയാണ് ജി-20. ജി-20 നിലവിൽ വന്നത് 1999 സെപ്റ്റംബർ 26നാണ്. പേരിൽ ഇരുപതെങ്കിലും അതിലധികം രാജ്യങ്ങളുണ്ട് ഇതിൽ. പത്തൊൻപത് രാജ്യങ്ങളും പിന്നെ യൂറോപ്യൻ യൂണിയനും ആഫ്രിക്കൻ യൂണിയനും ചേർന്നതാണ് ഈ ഗ്രൂപ്പ്.^[2] ലോകജനസംഖ്യയുടെ 65 ശതമാനം ഈ രാജ്യങ്ങളിലാണ്. ലോക ജി.ഡി.പി.യുടെ 85 ശതമാനവും കച്ചവടത്തിന്റെ 75 ശതമാനവും കൈയാളുന്നത് ഈ ഗ്രൂപ്പിലെ രാജ്യങ്ങളാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് ഈ ഗ്രൂപ്പിന്റെ തീരുമാനങ്ങൾ ലോകത്തിന്റെ ഭാവി നിർണയിക്കുന്നതിൽ മുഖ്യ ശക്തിയാവുന്നത്.^[3]

1999-ൽ കിഴക്കനേഷ്യാ സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിക്കാലത്ത് രൂപവത്‌കരിക്കപ്പെട്ട ഈ കൂട്ടായ്മയുടെ പ്രാഥമികലക്ഷ്യം ലോക സാമ്പത്തികമേഖലയെ തകിടംമറിയാതെ തുഴഞ്ഞുകൊണ്ടുപോവുക എന്നതായിരുന്നു.^[3] അംഗരാജ്യങ്ങളിലെ ധനകാര്യ മന്ത്രിമാരും സെൻട്രൽ ബാങ്ക് തലവന്മാരുമായിരുന്നു ആ സമയത്ത് പ്രതിനിധികളായുണ്ടായിരുന്നത്. അടുത്ത ഒൻപതുവർഷം പൊടിപിടിച്ചുകിടന്ന ഈ കൂട്ടായ്മ വീണ്ടും സജീവമാകുന്നത് 2008-ലാണ്.^[3] ലോകം മറ്റൊരു സാമ്പത്തികപ്രതിസന്ധി അഭിമുഖീകരിച്ച വർഷമായിരുന്നു അത്. ധനകാര്യ മന്ത്രിമാരും സെൻട്രൽ ബാങ്ക് തലവന്മാരുമായിരുന്നു ആ സമയത്ത് പ്രതിനിധികളായുണ്ടായിരുന്നത്. അടുത്ത ഒൻപതുവർഷം പൊടിപിടിച്ചുകിടന്ന ഈ കൂട്ടായ്മ വീണ്ടും സജീവമാകുന്നത് 2008-ലാണ്. ലോകം മറ്റൊരു സാമ്പത്തികപ്രതിസന്ധി അഭിമുഖീകരിച്ച വർഷമായിരുന്നു അത്. ധനകാര്യമന്ത്രിമാർക്ക് പകരം രാഷ്ട്രത്തലവന്മാർത്തന്നെ നേരിട്ട് പങ്കെടുക്കുന്ന ഒരു വേദിയാവുന്നത് ആ വർഷമാണ്. പിന്നീടിങ്ങോട്ട് കഴിഞ്ഞ ഒന്നരപ്പതിറ്റാണ്ടിനിടയിൽ ജി 20 വലിയ കൂട്ടായ്മയായി പരിണമിച്ചു. കേവലം സാമ്പത്തികമേഖലയ്ക്കപ്പുറം ലോകസുരക്ഷ, ഭക്ഷ്യസുരക്ഷ, ഊർജസുരക്ഷ, പരിസ്ഥിതി, പൊതുജനാരോഗ്യം തുടങ്ങി സ്റ്റാർട്ടപ്പുവരെ ചർച്ചചെയ്യുന്ന വേദിയായി ഈ സംഘടന വളർന്നു. സ്ഥിരം ആസ്ഥാനമില്ല എന്നതാണ് ഈ ഗ്രൂപ്പിന്റെ മറ്റൊരു പ്രത്യേകത. പ്രസിഡൻസി ഓരോവർഷം ഓരോ രാജ്യങ്ങളിലേക്കായി തിരിഞ്ഞുവരും.^[3] 2023 ഡൽഹിയിൽ നടക്കുന്ന ജി20 ഉച്ചകോടിയിൽ രാജ്യാന്തര നാണ്യനിധിയുടെയും (ഐഎംഎഫ്) ലോകബാങ്കിന്റെയും പരിഷ്കാരങ്ങൾക്കായി നിലകൊള്ളുമെന്നു യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ജോ ബൈഡൻ. വികസ്വര രാജ്യങ്ങളെ കൂടുതൽ നന്നായി സേവിക്കുന്നതിനായി ഈ രണ്ടു സ്ഥാപനങ്ങളും ഇനിയും മാറണമെന്നാണു നിലപാടെന്നു വൈറ്റ് ഹൗസ് വ്യക്തമാക്കി.^[4]

അംഗങ്ങൾ	നേതാവ്	ധനകാര്യ വകുപ്പ്	വകുപ്പ് മന്ത്രി	കേന്ദ്ര ബാങ്ക്	കേന്ദ്ര ബാങ്ക് ഗവർണ്ണർ
അർജന്റീന	ആൽബർട്ടോ ഫെർണാണ്ടസ്	സാമ്പത്തിക മന്ത്രി	സെർഗിയോ മാസാ	അർജന്റീനയുടെ കേന്ദ്ര ബാങ്ക്	മിഗുവേൽ എയ്ഞ്ചേൽ പേസ്‌കെ
ഓസ്ട്രേലിയ	ആൻ്റണി ആൽബനീസ്	ട്രഷറർ	ജിം ചാൽമേഴ്‌സ്	ഓസ്‌ട്രേലിയൻ റിസർവ് ബാങ്ക്	ഫിലിപ്പ് ലോവെ
ബ്രസീൽ	ലുല ഡാ സിൽവ	സാമ്പത്തിക മന്ത്രി	ഫെർണാണ്ടോ ഹദ്ദാദ്	ബ്രസീലിന്റെ കേന്ദ്ര ബാങ്ക്	റോബെർട്ടോ കംപോസ്‌ നെറ്റോ
കാനഡ	ജസ്റ്റിൻ ട്രൂഡോ	ധനകാര്യ മന്ത്രി	ക്രിസ്‌റ്റിയ ഫ്രീലാൻഡ്	ബാങ്ക് ഓഫ് കാനഡ	റ്റിഫ് മക്കലേം
ചൈന	ഷി ജിൻപിങ്[5] ലി ക്വിയാങ്[6][7]	ധനകാര്യ മന്ത്രി	ലിയു കുങ്	പീപ്പിൾസ് ബാങ്ക് ഓഫ് ചൈന	പാൻ ഗോങ്‌ഷെങ്
ഫ്രാൻസ്	ഇമ്മാനുവൽ മാക്രോൺ	സാമ്പത്തിക മന്ത്രി	ബ്രൂണോ ലെ മെയർ	ബാങ്ക് ഓഫ് ഫ്രാൻസ്	ഫ്രാൻകോയിസ് വില്ലേറോയ്
ജർമ്മനി	ഓലാഫ് ഷോൾസ്‌	ധനകാര്യ മന്ത്രി	ക്രിസ്റ്റിൻ ലിൻഡ്‌നെർ	ഡോയ്ച്ച ബുണ്ടസ്ബാങ്ക്	ജോഹാകിം നഗേൽ
ഇന്ത്യ	നരേന്ദ്ര മോദി	ധനകാര്യ മന്ത്രി	നിർമ്മല സീതാരാമൻ	ഭാരതീയ റിസർവ് ബാങ്ക്	ശക്തികാന്ത ദാസ്
ഇന്തോനേഷ്യ	ജോക്കോ വിഡൊഡൊ	ധനകാര്യ മന്ത്രി	ശ്രീ മൂല്യാണി	ബാങ്ക് ഇന്തോനേഷ്യ	പെറി വർജിയോ
ഇറ്റലി	ജോർജിയ മേലോണി	സാമ്പത്തിക ധനകാര്യ മന്ത്രി	ജിൻകാർലോ ജോർഗെറ്റി	ബാങ്ക് ഓഫ് ഇറ്റലി	ഇഗ്‌നാസിയോ വിസ്കോ
ജപ്പാൻ	ഫുമിയോ കിഷിദ	ധനകാര്യ മന്ത്രി	ഷുനിച്ചി സുസൂക്കി	ബാങ്ക് ഓഫ് ജപ്പാൻ	കസുഒ ഈധാ
മെക്സിക്കോ	ആൻഡ്രെ മാനുവൽ ലോപ്പസ് ഒബ്രദോർ	സെക്രട്ടറി ഓഫ് ഫിനാൻസ് ആൻഡ് പബ്ലിക് ക്രെഡിറ്റ്	റോഗേലിയോ റാമിറെസ് ഡി ലാ ഓ	ബാങ്ക് ഓഫ് മെക്സിക്കോ	വിക്റ്റോറിയ റോഡ്രിഗസ് സിജ
റഷ്യ	വ്ലാദിമിർ പുടിൻ	ധനകാര്യ മന്ത്രി	ആൻറ്റോൺ സില്ആനോവ്	ബാങ്ക് ഓഫ് റഷ്യ	എൽവീറാ നബിഉല്ലിനാ
സൗദി അറേബ്യ	സൽമാൻ ബിൻ അബ്ദുൽ അസീസ്‌	ധനകാര്യ മന്ത്രി	മുഹമ്മദ് അൽ ജാഥാൻ	സൗദി കേന്ദ്ര ബാങ്ക്	ഫഹദ് അല്മുബാറക്
ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക	സിറിൽ റമഫോസ	ധനകാര്യ മന്ത്രി	ഇനോക്‌ ഗോഡോങ്‌വാന	ദക്ഷിണാഫ്രിക്കൻ റിസർവ് ബാങ്ക്	ലിസെട്ജ ഖനിയാഗോ
ദക്ഷിണ കൊറിയ	യൂൻ സുക് യോൾ	സാമ്പത്തിക ധനകാര്യ മന്ത്രി	ചൂ കയൂങ് ഹോ	ബാങ്ക് ഓഫ് കൊറിയ	റീ ചാങ് യോങ്
തുർക്കി	റെജപ് തയ്യിപ്‌ എർദ്വാൻ	ട്രഷറി ധനകാര്യ മന്ത്രി	മെഹമേത് സിംസെക്	തുർക്കിയുടെ കേന്ദ്ര ബാങ്ക്	ഹാഫിസ് ഗയെ ഏർക്കാൻ
യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം	ഋഷി സുനക്	ചാൻസലർ ഓഫ് ദി എക്സ്ചെക്കർ	ജെറെമി ഹണ്ട്	ബാങ്ക് ഓഫ് ഇംഗ്ലണ്ട്	ആൻഡ്രൂ ബെയ്‌ലി
അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ	ജോ ബൈഡെൻ	ട്രഷറി സെക്രട്ടറി	ജാനറ്റ് എല്ലൻ	ഫെഡറൽ റിസർവ്	ജെറോം പൗവെൽ
African Union	അസാലി അസൗമാനി and മൂസ്സ ഫാക്കി	സാമ്പത്തിക കാര്യാ കമ്മിഷണർ[8]	വിക്ടർ ഹാരിസൺ[8]	ആഫ്രിക്കൻ കേന്ദ്ര ബാങ്ക് (നിലവിൽ വന്നിട്ടില്ല)	TBA
യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ[9]	ചാൾസ് മിഷെൽ and ഉർസുല വോൺ ഡെർ ലെയ്ൻ	സാമ്പത്തീക കമ്മിഷണർ	പൗലോ ജന്റിലോണി	യൂറോപ്പ്യൻ കേന്ദ്ര ബാങ്ക്	ക്രിസ്റ്റീൻ ലെഗാർഡ്

• 2019 ൽ ജി-20യുടെ പതിനാലാമത് ഉച്ചകോടി ജൂൺ 28,29 തീയതികളിൽ ജപ്പാനിലെ ഒസാക്കയിൽ നടന്നു.
• 2020ൽ ജി-20യുടെ പതിനഞ്ചാമത് ഉച്ചകോടി നവംബർ 21,22 തീയതികളിൽ സൗദി അറേബിയയിലെ റിയാദിൽ നടന്നു.
• 2021ൽ ജി-20യുടെ പതിനാറാമത് ഉച്ചകോടി ഒക്ടോബർ 30,31 തീയതികളിൽ ഇറ്റലിയിലെ റോമിൽ നടന്നു.
• 2022ൽ ജി-20യുടെ പതിനേഴാമത് ഉച്ചകോടി നവംബർ 15,16 തീയതികളിൽ ഇന്തോനേഷ്യയിലെ ബാലിയിൽ നടന്നു.
• 2023 ൽ ജി-20യുടെ പതിനെട്ടാമത് ഉച്ചകോടി സെപ്റ്റംബർ 9 ,10 തീയതികളിൽ ഇന്ത്യയിലെ ന്യൂ ഡെൽഹിയിൽ വെച്ചു നടന്നു.

അംഗം	വ്യാപാരം bil. USD (2021)[10]	Nom. GDP mil. USD (2022)[11]	PPP GDP mil. USD (2022)[11]	Nom. GDP per capita USD (2022)[12][13]	PPP GDP per capita USD (2022)[11]	HDI (2021)	ജനസംഖ്യ (2022)[14]	വിസ്തീർണം കിലോമീറ്റർ2	യു.എൻ സെക്യൂരിറ്റി കൗൺസിൽ സ്ഥിരാംഗങ്ങൾ	ജി-4 അംഗങ്ങൾ	ജി-7 അംഗങ്ങൾ	ബ്രിക്‌സ് അംഗങ്ങൾ	MIKTA	DAC	OECD	കോമൺവെൽത്ത് അംഗം	N11	ഒപെക് അംഗം	CIVETS	IMF സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ വർഗ്ഗീകരണം[15][16]
അർജന്റീന	141.1	630,698	1,207,228	13,622	26,074	0.842	46,300,000	2,780,400	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	ഉയർന്നു വരുന്നവ
ഓസ്ട്രേലിയ	606.0	1,724,787	1,615,286	66,408	62,192	0.951	26,141,369	7,692,024	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
ബ്രസീൽ	515.5	1,894,708	3,782,763	8,857	17,684	0.754	217,240,060	8,515,767	അല്ല	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	ഉയർന്നു വരുന്നവ
കാനഡ	1,011.6	2,200,352	2,240,390	56,794	57,827	0.936	38,743,000	9,984,670	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
ചൈന	6,052.5	18,321,197	30,074,380	12,970	21,291	0.768	1,448,401,200	9,596,960	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	ഉയർന്നു വരുന്നവ
ഫ്രാൻസ്	1,298.9	2,778,090	3,688,323	42,330	56,200	0.903	68,305,148	640,679	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
ജർമ്മനി	3,052.1	4,031,149	5,316,933	48,398	63,835	0.942	84,316,622	357,114	അല്ല	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
ഇന്ത്യ	968.3	3,468,566	11,665,486	2,466	8,293	0.633	1,406,632,000	3,287,263	അല്ല	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	ഉയർന്നു വരുന്നവ
ഇന്തോനേഷ്യ	425.9	1,289,429	4,023,501	4,691	14,638	0.705	279,088,893	1,904,569	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അതെ	ഉയർന്നു വരുന്നവ
ഇറ്റലി	1,167.8	1,996,934	3,022,162	33,740	51,062	0.895	61,095,551	301,336	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
ജപ്പാൻ	1,525.0	4,300,621	6,109,961	34,358	48,813	0.925	125,592,404	377,930	അല്ല	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
മെക്സിക്കോ	1,017.2	1,424,533	2,919,875	10,948	22,440	0.758	131,541,424	1,964,375	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	ഉയർന്നു വരുന്നവ
ദക്ഷിണ കൊറിയ	1,259.5	1,734,207	2,765,834	33,592	53,574	0.925	51,844,834	100,210	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
റഷ്യ	797.8	2,133,092	4,649,674	14,665	31,967	0.822	145,807,429	17,098,242	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	ഉയർന്നു വരുന്നവ
സൗദി അറേബ്യ	429.0	1,010,588	2,018,260	27,941	55,802	0.875	36,168,000	2,149,690	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	ഉയർന്നു വരുന്നവ
ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക	237.6[b]	411,480	949,846	6,739	15,556	0.713	61,060,000	1,221,037	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	ഉയർന്നു വരുന്നവ
തുർക്കി	496.6	853,487	3,320,994	9,961	38,759	0.838	85,551,932	783,562	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അതെ	ഉയർന്നു വരുന്നവ
യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം	1,162.0	3,198,470	3,776,044	47,318	55,862	0.929	68,492,933	242,495	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ്	4,689.6	25,035,164	25,035,164	75,180	75,180	0.921	337,341,954	9,833,517	അതെ	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ
യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ	5,078.1[c]	16,613,060	24,048,856	37,276	53,960	0.900	512,596,403	4,233,262	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അതെ	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	അല്ല	പുരോഗതി കൈവരിച്ചവ (ഭൂരിപക്ഷം രാജ്യങ്ങളും)[d]

1. ↑ "FAQ #5: What are the criteria for G-20 membership?" Archived 16 ഫെബ്രുവരി 2009 at the Wayback Machine. G20.org. Retrieved 21 February 2013.
2. ↑ "G20 Summit 2023: ജി20 ഉച്ചകോടിക്ക് പ്രൗഢോജ്വല തുടക്കം; ആഫ്രിക്കൻ യൂണിയന് സ്ഥിരാംഗത്വം; വേദിയിലും 'ഭാരത്'". News 18 Malayalam. Retrieved 9 സെപ്റ്റംബർ 2023.
3. ↑ ^{3.0 3.1 3.2 3.3} https://www.mathrubhumi.com/social/news/g20-summit-2022-1.8048654
4. ↑ "ജി20 ഉച്ചകോടിയിൽ ഐഎംഎഫ്, ലോകബാങ്ക് പരിഷ്കരണത്തിന് ബൈഡൻ; ലക്ഷ്യം ചൈന?". Retrieved 2023-08-23.
5. ↑ "President Xi not coming for G 20, Premier Li takes his place". Hindustan Times. 2023-09-01.
6. ↑ "China Premier Li Qiang to attend G20 Sept 9-10". Business Recorder. 2023-09-04.
7. ↑ "China Premier Li Qiang to attend G20 Sept 9-10 - foreign ministry". Devdiscourse. 2023-09-04.
8. ↑ ^{8.0 8.1} "About Economic Development, Integration and Trade". Archived from the original on 2023-10-21. Retrieved 2023-09-12.
9. ↑ "Van Rompuy and Barroso to both represent EU at G20". EUobserver (in ഇംഗ്ലീഷ്). 19 March 2010. Retrieved 2020-05-19.
10. ↑ "WTO Stats". World Trade Organization. Retrieved 14 October 2022.
11. ↑ ^{11.0 11.1 11.2} "World Economic Outlook Database October 2022". www.imf.org. Retrieved 2022-11-04.
12. ↑ "World Economic Outlook Database: GDP, GDP per capita, GDP PPP". International Monetary Fund. October 2018. Retrieved 2 April 2019. (2016 GDP and GDP PPP numbers for Germany are IMF staff estimates.)
13. ↑ "World Economic Outlook Database: GDP, GDP PPP, Population for EU countries". International Monetary Fund. April 2017. Retrieved 10 October 2017. (2016 GDP and GDP PPP numbers for Belgium, Croatia, the Czech Republic, Denmark, Germany, Luxembourg, Slovakia, Slovenia, and Sweden are IMF staff estimates.)
14. ↑ "CIA Statistics". CIA Statistics. November 2022. Retrieved 4 November 2022.
15. ↑ "World Economic Outlook Database: WEO Groups and Aggregates Information". International Monetary Fund. April 2017. Retrieved 10 October 2017.
16. ↑ "World Economic Outlook: Frequently Asked Questions. Q. How does the WEO categorize advanced versus emerging market and developing economies?". International Monetary Fund. 29 July 2017. Retrieved 10 October 2017.

• Haas, P.M. (1992). "Introduction. Epistemic communities and international policy coordination," International Organization 46,1:1–35.
• Hajnal, Peter I. (1999). The G8 system and the G20 : Evolution, Role and Documentation. Aldershot, Hampshire: Ashgate Publishing. 13-ISBN 978-0-7546-4550-4/10-ISBN 0-7546-4550-9; OCLC 277231920.
• Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). Autonomous Policy Making by International Organizations. London: Routledge. 10-ISBN 0-415-16486-9/13-ISBN 978-0-415-16486-3; 13-ISBN 978-0-203-45085-7;10-ISBN 0-203-45085-X; OCLC 39013643.
• Augusto Lopez-Claros, Augusto, Richard Samans and Marc Uzan (2007). The international monetary system and the IMF, and the G-20 : a great transformation in the making? Basingstoke: Palgrave Macmillan. 10-ISBN 0-230-52495-8/13-ISBN 978-0-230-52495-8; OCLC 255621756.
• Danish Institute for International Studies (2011). The G-20 and beyond: towards effective global economic governance Archived 2013-05-09 at the Wayback Machine. Copenhagen, Denmark: Jakob Vestergaard.

G20 എന്ന വിഷയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിത്രങ്ങൾ വിക്കിമീഡിയ കോമൺസിലുണ്ട്.

• Official G-20 website (English version) Archived 2013-01-04 at the Wayback Machine, also available in Russian
• G-20 Seoul Summit 2010 Archived 2013-06-02 at the Wayback Machine
• G-20 Information Centre Archived 2013-02-16 at the Wayback Machine from the University of Toronto
• A Guide To Committees, Groups, And Clubs from the International Monetary Fund
• G-20 Special Report from The Guardian
• IPS News – G-20 Special Report Archived 2010-06-12 at the Wayback Machine
• The G-20's role in the post-crisis world by FRIDE Archived 2013-06-15 at the Wayback Machine
• The Group of Twenty—A History, 2007
• Economics for Everyone: G20 – Gearing for Growth