HTTP

Hypertext Transfer Protocol
	HTTP
Hypertext Transfer Protocol
ƏS mərhələsi	Tətbiqi
Ailə	TCP/IP
Yaradılma tarixi	1990
Port/ID	80/TCP
Protokolun məqsədi	hipermətnə girişin universallaşması
Spesifikasiya	RFC 124, RFC 1945, RFC 2616, RFC 2617, RFC 6266, RFC 7230, RFC 7240, RFC 8446, RFC 9110.
Əsas realizasiyalar (kliyentlər)	Veb-brauzerlər, məsələn Mozilla Firefox, Chrome, Opera, Internet Explorer və b.
Əsas realizasiyalar (serverlər)	Apache, Internet Information Services, Google Web Server, nginx və b.
Əsas yayılmalar	Tim Berners-Li

HTTP (ing. HyperText Transfer Protocol) – İnternet şəbəkəsində istifadə olunan protokoldur. HTTP veb-səhifələri İnternetdən çağırmaq üçün bir mexanizmdir.

HTTP-nin əsasını URL ünvanı təşkil edir. Ünvanın əvvəlində yazılmış http:// prefiksi müraciət olunan sənədin ümumdünya hörümçək torunun bir hissəsi olduğunu göstərir. Daha sonra əlaqənin tipi göstərilir. Ən çox yayılmış tip World Wide Web (WWW)-dir. Lakin İnternetdə digər əlaqə tiplərindən də istifadə edilir: File Transfer Protocol (FTP) və ya Gopher. Tiplərin ardınca serverin

HTTP-nin əsasını URL ünvanı təşkil edir. Ünvanın əvvəlində yazılmış http:// prefiksi müraciət olunan sənədin ümumdünya hörümçək torunun bir hissəsi olduğunu göstərir. Daha sonra əlaqənin tipi göstərilir. Ən çox yayılmış tip World Wide Web (WWW)-dir. Lakin İnternetdə digər əlaqə tiplərindən də istifadə edilir: Tiplərin ardınca serverin ünvanı yazılır. Bu ünvanı domen ünvanı da adlandırırlar. Domen ünvanına domenin özü (serverin aid olduğu təşkilatın tipi) və qovşağın adı daxildir. 2006-cı ildə, HTTP-trafikin Şimali Amerikada P2P-şəbəkələrində payı artaraq 46%-ə çatmışdır və onun da demək olar ki, yarısı "video və audio axın"-ların payına düşmüşdür. HTTP həmçinin SOAP, XML-RPC, WebDAV kimi digər proqram protokolları üçün "nəqliyyat vasitə" rolunda çıxış edir.

Protokolun strukturu

Metodlar

GET

GET metodu ilə hər hansı prosesi başlatmaq olar. İstifadəçi URL-də "?" işarəsindən sonra parametrlər ötürə bilər.

GET /test/demo_form.jsp?name1=value1&name2=value2

HTTP standartlarına görə GET metodu idempotent sayılır.^[2]

GET sorğusunun xsusiyyətləri:^[3]

GET sorğusu brauzerin keşində saxlana bilir.
GET sorğusu gizli məlumatlarla işləyəndə isitfadə olunmur.
GET sorğusunun URL sorğusunun uzunluq məhdudiyyəti var(maksimum uzunluğu 2083^[4] və ya 2048^[3] simsoldur).
GET sorğusu yalnız məlumat almaq üçün istifadə olunmalıdır.
GET sorğusu kodlaşma növü application/x-www-form-urlencoded.
GET sorğusunda verilənlər tipindən yalnız ASCII simvollarını dəstəkləyir.
GET sorğusunda göndərilən məlumat URL-də görsənir.

POST

POST metodu veb serverin məlumatı alıb saxlaması üçün nəzərdə tutulub. Məlumatlar POST metodunun bədənində göndərilir. Post metodu daha çox faylların göndərilməsində həmçinin veb formlardan məlumat alınmasında istifadə olunur.

POST metoduna nümunə:^[3]
POST /test/demo_form.jsp HTTP/1.1
Host: w3schools.com
name1=value1&name2=value2

POST metodu idempotent sayılmır.^[2]

POST sorğusunun xsusiyyətləri:^[3]

POST sorğusunda sorğu uzunluğunda məhdudiyyət yoxdu.
POST sorğusu brauzerin keşində saxlana bilmir.
POST sorğusunun kodlaşma növü application/x-www-form-urlencoded və ya multipart/form-data.
POST sorğusu bütün simvollu kodları dəstəkləyir.
POST sorğusunda məlumatlar URL-də görsənmir.