Laudio
Laudio (castellanu: Laudio y oficialmente Laudio/Llodio) ye un conceyu d'España perteneciente a la provincia y territoriu históricu d'Álava, na Comunidá Autónoma del País Vascu. Trátase d'un importante centru industrial na contorna y el segundu conceyu más pobláu de la provincia tres la capital provincial, Vitoria, con 18.300 habitantes en 2015.[4] XeografíaSituaciónEl conceyu de Llodiu, que tien una superficie de 37,45 km² y una altitú d'unos 130 metros sobre'l nivel del mar, ta asitiáu al norte d'Álava, na frontera cola provincia de Vizcaya. Atópase enmarcáu nel valle de Ayala (Aiaraldea n'euskera) y cuenta con una población cercana a los 20.000 habitantes, lo que-y convierte na segunda llocalidá n'importancia d'Álava en númberu d'habitantes, por detrás de Vitoria, la capital. Ye la población principal de la contorna, tantu n'habitantes como en nivel d'actividá industrial y comercial. BarriosLlodiu cuenta con seis barrios principales:
de los citaos, tamién hai dellos barrios rurales:
Llocalidaes estremeresEl conceyu llenda colos pueblos alaveses d'Oquendo y Ayala, y colos vizcainos d'Arrankudiaga y Orozco.
HidrografíaEl Nervión ye la exa fundamental de l'actividá del conceyu, yá que ye'l ríu principal de la llocalidá. El Nervión realiza un percorríu de 7 km pa travesar el conceyu y nel so intre recibe l'aportación d'agua de los numberosos regueros con que cunta Llodio: San Juan, Aldaikorreka, Oleta, Larra, Zabale y Olarte, ente otros. OrografíaEl pueblu ta asitiáu nun valle; esto ye, ta arrodiáu dafechu de montes. Destaquen Kamaraka (782m) y Goikogane (698m), los dos mui cerca de Ganekogorta (997m). Amás, tamién son resañables Pagolar (718 m), Mostatxa (667 m), Elorritxugana (721 m), Zenagortagane (700 m) o Lujamendi (470 m). ClimaLlodio atopar nuna zona climática oceánica, templada y húmeda. Tien un índiz de precipitación de 1078 mm al añu. Estes tán bien distribuyíes mientres tol añu, siendo los meses de branu y esautamente xunetu (43 mm) cuandoquier precipitación recuéyese ya iviernu y primavera les estaciones más lluvioses.  Hai de solliñar que al atopase nun valle nel interior les temperatures suelen ser distintes a les de la mariña. Esto ye, pel hibiernu ye probable ver nieve y que les temperatures sían más fríes, pudiendo raspiar usualmente valores negativos. Pel branu, sicasí, la sensación de calor ye mayor, dando llugar de cutiu a temperatures más altes que na mariña, y rexistrándose na llocalidá les máximes de País Vascu. HistoriaLos oríxenes históricos de Llodiu nun tán bien claros. Les muertes más antigües de la llocalidá son la ponte medieval de Vitorica sobre'l ríu Nervión, del que queda un arcu. Esta ponte sería parte de la calzada que xunía la Llanada Alavesa col puertu romanu de Flaviobriga. Foi reconstruyíu na Edá Media y casi camudáu na so totalidá. Parte de la so estructura foi estropiada mientres les tarrecibles hinchentes de 1983. Los restos arqueolóxicos (hipocresacum) que demuestren una presencia romana vense reforzaos poles teoríes de los llingüistes que creen que'l nome del valle ye una evolución del nome llatín Claudius o Claudianus, qu'evolucionaría col pasu de los años dando llugar a los dos nomes de la población, el vascu, Laudio que ye más paecíu al orixinal llatín; y el romance que ye una forma más evolucionada y menos reconocible del mesmu. Anque tamién se consideró'l fechu de que'l nome puede provenir de Falvio o Flavius, dambos fechos ensin confirmar. En 1943 la Diputación foral escueye mayoritariamente a la so alcalde José María Urquijo Gardeazábal pal cargu de procurador en Cortes na I Llexislatura de les Cortes Españoles (1943-1946), representando a los Conceyos d'esta provincia.[5] DemografíaDende los años 1940 y hasta la crisis industrial de los años 80, les grandes industries del vidriu y l'aceru y, al amparu d'éstes, otres munches industries y comercios, impulsaron la crecedera económica y demográfica de Llodio. Tres la grave crisis de los 80, les nueves zones industriales dexaron la nacencia d'empreses productores y de servicios. Gráficu de población 1900-2000
Gráficu de población 1988-2013
Patrimoniu y llugares d'interésEl conceyu tien numberosos patrimonios y llugares d'interés:  Ilesia parroquial de San Pedro de LamuzaLa ilesia de San Pedro de Lamuza foi construyida nel sieglu XVI sobre un antiguu templu del sieglu XI. L'edificiu foi reconstruyíu darréu, y les obres enllargar hasta'l sieglu XVIII. Destaca la so torre campanariu y les imáxenes escultóriques del so interior. Ta allugada na Herriko Plaza, la plaza del conceyu, nel centru del pueblu. Santuariu de Santa María del ErmuEl Santuariu de Santa María del Ermu alcontrar a unos 500 metros d'altitú sobre'l nivel del mar, na fastera del monte Kamaraka, nun puexu predresu llamáu Torrontegieta. Popularmente conózse-y como “Santa Lucia”, pola devoción a la santa titular d'una ermita amiesta al santuariu.  El templu ye una edificación del S. XV nun estilu góticu (estilu artísticu sieglos XII-XV) vascongado avanzáu. Destaca'l so pórticu y les talles y pintures del so retablu. La torre campanariu recuerda a los campaniles italianos. Edificiu del Conceyu y Herriko PlazaHerriko Plaza foi históricamente'l centru neurálxicu de la llocalidá, yá que na plaza concentrábase tola vida del pueblu. Al pie de la ilesia de San Pedro de Lamuza, construyóse un edificiu amiesto, que sirvió como casa consistorial hasta l'añu 2003. Foi nesi añu cuando s'acabó de construyir el nuevu conceyu, que ye'l centru de servicios del consistoriu. Casa-Torre de UgarteCasar Torre de Ugarte, asitiada nel barriu del mesmu nome, ye la única casa-torre que queda de pies anguaño, de la decena que llegaron a llevantase en Llodio. Foi alzada nel sieglu XV y consta de dos cuerpos adosaos, siendo unu d'ellos el conocíu como “El Palaciu”. La torre ye de planta cuadrada y consta de cuatro plantes y más de 12 metros. Construyíu na segunda metá del sieglu XVIII, sobre los restos d'una casa torre destruyida por una quema en 1779. Mandáu construyir por Pedro Antonio de Ugarte, destaca nel la so fachada principal de sillería, d'estilu barrocu y con portalada de dos arcos de mediu puntu. Na fachada puede apreciase l'escudu de la familia de los Ugarte. Ye declaráu bien cultural pol Gobiernu Vascu nel añu 2005. Esti baserri ta allugáu en Goikoplaza y data del añu 1575. La construcción pertenez al grupu de caseríos con fachada plana ensin portalón, con postes enterizos, doble vivienda, un curtiu desenvolvimientu n'altor y caballete perpendicular a la fachada principal desenvolviendo un moderáu vuelu sosteníu por jabalcones. Nel añu 2011 el Caserío Etxebarri foi designáu como Bien Cultural, cola categoría de Monumentu, nel Inventariu Xeneral del Patrimoniu Cultural Vascu. Ponte de VitoricaPonte de AnuntzibaiLa Ponte de Anuntzibai foi mandáu construyir pol Marqués de Falces, obra del arquiteutu Martín de Larrea y Leguerzana, nel añu 1741. Diez años antes, el canteru cántabru, Antonio de la Vega y Sarabia, realizara trazar de la ponte. La ponte construyir pa xunir casar-torre, ferrería y molín del marqués, asitiaos na marxe derecha del ríu, cola ermita de San Miguel, sita na marxe esquierda. Tien un llargor de 28 metros y un anchor máximo de 4,80 m. Na so mayor parte ta construyíu en sillares caliares. El güeyu de la ponte algama un altor de 10,50 m. Destaca'l so arcu de sillería rematáu por un calvariu.  Estensu parque de más de 8,5 hectárees que destaca pola gran riqueza y variedá d'árboles colos que cunta. Ente éstos puédense reseñar los cedros, cipreses, araucarias, tilales, magnolies, abetos, texos, sequoias, etc. Tou ello constituyía los antiguos xardinos de la finca del Marqués de Urquijo. Na actualidá hai 79 especies arbóreas distintes ente les que destaca un Ciprés de Monterrey, con 130 años de vida y más de 4 m de perímetru na so base, les cirolares coloraes del Xapón o'l cedru d'El Líbanu. Los edificios del Palaciu y demás dependencies, acueyen la Casa de Cultura. L'edificiu del casino, un estanque y un frontón en piedra de sillería completen esti marcu. Enclaváu nel corazón del pueblu, que con tanto caprichu y percuru foi trazáu y curiáu polos sos antiguos dueños, ta abiertu a tolos visitantes, convertíu nun estraordinariu parque municipal. Alministración
TresporteNo que se refier a la movilidá, Llodio ta bien comunicáu por aciu distintos medios de tresporte.
Llodio cunta con una estación de tren con serviciu nes siguientes llinies de llargu percorríu:
Asina mesma cuenta con dos estaciones de la llinia C-3 de Cercaníes Renfe Bilbao: la enantes citada Llodio y Areta, amás del apeaderu Santa Cruz de Llodio. Fiestes y tradiciones
DeportesLlodio cuenta na actualidá con dos equipos de fútbol, el Club Deportivo Laudio, fundáu en 1927 y el conxuntu femenín Altzarrate Kirol Elkartea, fundáu en 2015. Na llocalidá tamién destaca la escuela de pelota a mano Herriaren, según l'equipu de ḥoquei Ganbegi 6-2, que los sos xugadores apostaron importantes competiciones nacionales. El club de natación local Igeriketa Laudio foi tamién trubiecu d'esitosos deportistes. Personaxes pernomaosCultura
Política
Deportes
Militares y conquistadores
HermananciesVer tamiénReferencies
Enllaces esternos
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
